Quay lại bản Việt dịch
I - Phẩm Song Yếu
1. "Ý dẫn đầu các pháp,
Ý làm chủ, ý tạo;
Nếu với ý ô nhiễm,
Nói lên hay hành động,
Khổ não bước theo sau,
Như xe, chân vật kéo ".
2. "Ý dẫn đầu các pháp,
Ý làm chủ, ý tạo,
Nếu với ý thanh tịnh,
Nói lên hay hành động,
An lạc bước theo sau,
Như bóng, không rời hình ".
3. "Nó mắng tôi, đánh tôi,
Nó thắng tôi, cướp tôi "
Ai ôm hiềm hận ấy,
Hận thù không thể nguôi.
4. "Nó mắng tôi, đánh tôi,
Nó thắng tôi, cướp tôi, "
Không ôm hiềm hận ấy,
Hận thù được tự nguôi.
5. "Với hận diệt hận thù,
Ðời này không có được.
Không hận diệt hận thù,
Là định luật ngàn thu ".
6. "Người khác không hiểu biết,
Chúng ta đây bị hại.
Chỗ ấy, ai biết được
Tranh luận được lắng êm."
7. "Ai sống nhìn tịnh tướng,
không hộ trì các căn,
ăn uống thiếu tiết độ,
biếng nhác, chẳng tinh cần.
Ma uy hiếp kẻ ấy,
như cây yếu trước gió ".
8. "Ai sống quán bất tịnh,
Khéo hộ trì các căn,
ăn uống có tiết độ,
có lòng tin, tinh cần,
Ma không uy hiếp được,
Như núi đá, trước gió"
9. "Ai mặc áo cà sa,
tâm chưa rời uế trược,
không tự chế, không thực,
không xứng áo cà sa ".
10. "Ai rời bỏ uế trược,
giới luật khéo nghiêm trì,
tự chế, sống chơn thực,
thật xứng áo cà sa."
11. "Không chân, tưởng chân thật,
Chân thật, thấy không chân
Họ không đạt chân thật
Do tà tư tà hạnh
12 "Chân thật, biết chân thật,
Không chân, biết không chân.
Chúng đạt được chân thật,
do chánh tư, chánh hạnh."
13 "Như ngôi nhà vụng lợp,
Mưa liền xâm nhập vào.
Cũng vậy tâm không tu,
Tham dục liền xâm nhập."
14 "Như ngôi nhà khéo lợp,
Mưa không xâm nhập vào.
Cũng vậy tâm khéo tu,
Tham dục không xâm nhập."
15 "Nay sầu, đời sau sầu,
Kẻ ác, hai đời sầu;
Nó sầu, nó ưu não,
Thấy nghiệp uế mình làm."
16 "Nay vui, đời sau vui,
Làm phước, hai đời vui.
Người ấy vui, an vui,
Thấy nghiệp tịnh mình làm."
17 "Nay than, đời sau than,
Kẻ ác, hai đời than,
than rằng: "Ta làm ác "
Ðọa cõi dữ, than hơn."
18. "Nay sướng, đời sau sướng,
Làm phước, hai đời sướng.
Mừng rằng: "Ta làm thiện ",
Sanh cõi lành, sướng hơn."
19- "Nếu người nói nhiều kinh,
Không hành trì, phóng dật;
Như kẻ chăn bò người,
Không phần Sa môn hạnh."
20- "Dầu nói ít kinh điển,
Nhưng hành pháp, tùy pháp,
Từ bỏ tham, sân, si,
Tỉnh giác, tâm giải thoát,
Không chấp thủ hai đời,
Dự phần Sa môn hạnh."
II. Phẩm Không Phóng Dật
21. "Không phóng dật, đường sống,
Phóng dật là đường chết.
Không phóng dật, không chết,
Phóng dật như chết rồi."
22. "Biết rõ sai biệt ấy,
Người trí không phóng dật,
Hoan hỷ, không phóng dật,
An vui hạnh bậc Thánh."
23. "Người hằng tu thiền định,
Thường kiên trì tinh tấn.
Bậc trí hưởng Niết Bàn,
Ách an tịnh vô thượng."
24. "Nỗ lực, giữ chánh niệm,
Tịnh hạnh, hành thận trọng
Tự điều, sống theo pháp,
Ai sống không phóng dật,
Tiếng lành ngày tăng trưởng."
25. "Nỗ lực, không phóng dật,
Tự điều, khéo chế ngự.
Bậc trí xây hòn đảo,
Nước lụt khó ngập tràn."
26. "Họ ngu si thiếu trí,
Chuyên sống đời phóng dật.
Người trí, không phóng dật,
Như giữ tài sản quý."
27. "Chớ sống đời phóng dật,
Chớ mê say dục lạc.
Không phóng dật, thiền định,
Ðạt được an lạc lớn."
28. "Người trí dẹp phóng dật,
Với hạnh không phóng dật,
Leo lầu cao trí tuệ,
Không sầu, nhìn khổ sầu,
Bậc trí đứng núi cao,
Nhìn kẻ ngu, đất bằng."
29. "Tinh cần giữa phóng dật,
Tỉnh thức giữa quần mê.
Người trí như ngựa phi,
Bỏ sau con ngựa hèn."
30. "Ðế Thích không phóng dật,
Ðạt ngôi vị Thiên chủ.
Không phóng dật, được khen;
Phóng dật, thường bị trách."
31. "Vui thích không phóng dật,
Tỷ kheo sợ phóng dật,
Bước tới như lửa hừng,
Thiêu kiết sử lớn nhỏ."
32. "Vui thích không phóng dật,
Tỷ kheo sợ phóng dật,
Không thể bị thối đọa,
Nhất định gần Niết Bàn."
III. Phẩm Tâm
33. "Tâm hoảng hốt giao động,
Khó hộ trì, khó nhiếp,
Người trí làm tâm thẳng,
Như thợ tên, làm tên."
34. "Như cá quăng trên bờ,
Vất ra ngoài thủy giới;
Tâm này vũng vẫy mạnh,
Hãy đoạn thế lực Ma."
35. "Khó nắm giữ, khinh động,
Theo các dục quay cuồng.
Lành thay, điều phục tâm;
Tâm điều, an lạc đến."
36. "Tâm khó thấy, tế nhị,
Theo các dục quay cuồng.
Người trí phòng hộ tâm,
Tâm hộ, an lạc đến."
37. "Chạy xa, sống một mình,
Không thân, ẩn hang sâu
Ai điều phục được tâm,
Thoát khỏi Ma trói buộc"
38. "Ai tâm không an trú,
Không biết chân diệu pháp,
Tịnh tín bị rúng động,
Trí tuệ không viên thành."
39. "Tâm không đầy tràn dục,
Tâm không (hận) công phá,
Ðoạn tuyệt mọi thiện ác,
Kẻ tỉnh không sợ hãi,"
40. "Biết thân như đồ gốm,
Trú tâm như thành trì,
Chống ma với gươm trí;
Giữ chiến thắng không tham"
41 "Không bao lâu thân này,
Sẽ nằm dài trên đất,
Bị vất bỏ, vô thức,
Như khúc cây vô dụng."
42. "Kẻ thù hại kẻ thù,
Oan gia hại oan gia,
Không bằng tâm hướng tà,
Gây ác cho tự thân."
43. "Ðiều mẹ cha bà con,
Không có thể làm được
Tâm hướng chánh làm được
Làm được tốt đẹp hơn."
IV. Phẩm Hoa
44. "Ai chinh phục đất này
Dạ ma, Thiên giới này?
Ai khéo giảng Pháp cú,
Như người khéo hái hoa?"
45. "Hữu học chinh phục đất,
Dạ ma, Thiên giới này.
Hữu học giảng Pháp cú,
Như người khéo hái hoa."
46. "Biết thân như bọt nước,
Ngộ thân là như huyễn,
Bẻ tên hoa của ma,
Vượt tầm mắt thần chết."
47. "Người nhặt các loại hoa,
Ý đắm say, tham nhiễm,
Bị thần chết mang đi,
Như lụt trôi làng ngủ."
48.Người nhặt các loại hoa,
Ý đắm say tham nhiễm,
Các dục chưa thỏa mãn,
Ðã bị chết chinh phục."
49. "Như ong đến với hoa,
Không hại sắc và hương,
Che chở hoa, lấy nhụy.
Bậc Thánh đi vào làng ".
50. "Không nên nhìn lỗi người,
Người làm hay không làm.
Nên nhìn tự chính mình.
Có làm hay không làm."
51. "Như bông hoa tươi đẹp,
Có sắc nhưng không hương.
Cũng vậy, lời khéo nói,
Không làm, không kết quả."
52. "Như bông hoa tươi đẹp,
Có sắc lại thêm hương;
Cũng vậy, lời khéo nói,
Có làm, có kết quả."
53. "Như từ một đống hoa,
Nhiều tràng hoa được làm.
Cũng vậy, thân sanh tử,
Phải làm nhiều việc lành."
54. "Hương các loại hoa thơm
Không ngược bay chiều gió
Nhưng hương người đức hạnh
Ngược gió khắp tung bay
Chỉ có bậc chân nhân
Tỏa khắp mọi phương trời."
55. "Hoa chiên đàn, già la,
Hoa sen, hoa vũ quý,
Giữa những hương hoa ấy,
Giới hương là vô thượng."
56. "Ít giá trị hương này,
Hương già la, chiên đàn;
Chỉ hương người đức hạnh,
Tối thượng tỏa Thiên giới."
57. "Nhưng ai có giới hạnh,
An trú không phóng dật,
Chánh trí, chơn giải thoát,
Ác ma không thấy đường."
58. "Như giữa đống rác nhớp,
Quăng bỏ trên đường lớn,
Chỗ ấy hoa sen nở,
Thơm sạch, đẹp ý người."
59. "Cũng vậy giữa quần sanh,
Uế nhiễm, mù, phàm tục,
Ðệ tử bậc Chánh Giác,
Sáng ngời với Tuệ Trí."
V. Phẩm Ngu
60. "Ðêm dài cho kẻ thức,
Ðường dài cho kẻ mệt,
Luân hồi dài, kẻ ngu,
Không biết chơn diệu pháp."
61. "Tìm không được bạn đường,
Hơn mình hay bằng mình,
Thà quyết sống một mình,
Không bè bạn kẻ ngu."
62. "Con tôi, tài sản tôi,
Người ngu sanh ưu não,
Tự ta, ta không có,
Con đâu, tài sản đâu."
63. "Người ngu nghĩ mình ngu,
Nhờ vậy thành có trí.
Người ngu tưởng có trí,
Thật xứng gọi chí ngu."
64. "Người ngu, dầu trọn đời,
Thân cận người có trí,
Không biết được Chánh pháp,
Như muỗng với vị canh."
65. "Người trí, dầu một khắc,
Thân cận người có trí,
Biết ngay chân diệu pháp,
Như lưỡi với vị canh."
66. "Người ngu si thiếu trí,
Tự ngã thành kẻ thù.
Làm các nghiệp không thiện,
Phải chịu quả đắng cay."
67. "Nghiệp làm không chánh thiện,
Làm rồi sanh ăn năn,
Mặt nhuốm lệ, khóc than,
Lãnh chịu quả dị thục."
68. "Và nghiệp làm chánh thiện,
Làm rồi không ăn năn,
Hoan hỷ, ý đẹp lòng,
Hưởng thọ quả dị thục."
69. "Người ngu nghĩ là ngọt,
Khi ác chưa chín muồi;
Ác nghiệp chín muồi rồi,
Người ngu chịu khổ đau."
70. "Tháng tháng với ngọn cỏ,
Người ngu có ăn uống
Không bằng phần mười sáu
Người hiểu pháp hữu vi."
71. "Nghiệp ác đã được làm,
Như sữa, không đông ngay,
Cháy ngầm theo kẻ ngu,
Như lửa tro che đậy."
72. "Tự nó chịu bất hạnh,
Khi danh đến kẻ ngu.
Vận may bị tổn hại,
Ðầu nó bị nát tan."
73. "Ưa danh không tương xứng,
Muốn ngồi trước tỷ kheo,
Ưa quyền tại tịnh xá,
Muốn mọi người lễ kính."
74. "Mong cả hai tăng, tục,
Nghĩ rằng (chính ta làm).
Trong mọi việc lớn nhỏ,
Phải theo mệnh lệnh ta "
Người ngu nghĩ như vậy
Dục và mạn tăng trưởng.
75. "Khác thay duyên thế lợi,
Khác thay đường Niết Bàn.
Tỷ kheo, đệ tử Phật,
Hãy như vậy thắng tri.
Chớ ưa thích cung kính,
Hãy tu hạnh viễn ly."
VI. Phẩm Hiền Trí
76. "Nếu thấy bậc hiền trí,
Chỉ lỗi và khiển trách,
Như chỉ chỗ chôn vàng
Hãy thân cận người trí!
Thân cận người như vậy,
Chỉ tốt hơn, không xấu."
77. "Những người hay khuyên dạy,
Ngăn người khác làm ác,
Ðược người hiền kính yêu,
Bị người ác không thích."
78. "Chớ thân với bạn ác,
Chớ thân kẻ tiểu nhân.
Hãy thân người bạn lành,
Hãy thân bậc thượng nhân."
79. "Pháp hỷ đem an lạc,
Với tâm tư thuần tịnh;
Người trí thường hoan hỷ,
Với pháp bậc Thánh thuyết."
80. "Người trị thủy dẫn nước,
Kẻ làm tên nắn tên,
Người thợ mộc uốn gỗ,
Bậc trí nhiếp tự thân."
81. "Như đá tảng kiên cố,
Không gió nào giao động,
Cũng vậy, giữa khen chê,
Người trí không giao động."
82. "Như hồ nước sâu thẳm,
Trong sáng, không khuấy đục,
Cũng vậy, nghe chánh pháp,
Người trí hưởng tịnh lạc."
83. "Người hiền bỏ tất cả,
Người lành không bàn dục,
Dầu cảm thọ lạc khổ,
Bậc trí không vui buồn."
84. "Không vì mình, vì người.
Không cầu được con cái,
Không tài sản quốc độ,
Không cầu mình thành tựu,
Với việc làm phi pháp.
Vị ấy thật trì giới,
Có trí tuệ, đúng pháp."
85. "Ít người giữa nhân loại,
Ðến được bờ bên kia
Còn số người còn lại,
Xuôi ngược chạy bờ này."
86. "Những ai hành trì pháp,
Theo chánh pháp khéo dạy,
Sẽ đến bờ bên kia,
Vượt ma lực khó thoát."
87.Kẻ trí bỏ pháp đen,
Tu tập theo pháp trắng.
Bỏ nhà, sống không nhà,
Sống viễn ly khổ lạc."
88. "Hãy cầu vui Niết Bàn,
Bỏ dục, không sở hữu,
Kẻ trí tự rửa sạch,
Cấu uế từ nội tâm."
89. "Những ai với chánh tâm,
Khéo tu tập giác chi,
Từ bỏ mọi ái nhiễm,
Hoan hỷ không chấp thủ.
Không lậu hoặc, sáng chói,
Sống tịch tịnh ở đời."
VII. Phẩm A-La-Hán
90. "Ðích đã đến, không sầu,
Giải thoát ngoài tất cả,
Ðoạn trừ mọi buộc ràng,
Vị ấy không nhiệt não."
91. "Tự sách tấn, chánh niệm,
Không thích cư xá nào,
Như ngỗng trời rời ao,
Bỏ sau mọi trú ẩn."
92. "Tài sản không chất chứa,
Ăn uống biết liễu tri,
Tự tại trong hành xứ,
"Không vô tướng, giải thoát, "
Như chim giữa hư không,
Hướng chúng đi khó tìm."
93. "Ai lậu hoặc đoạn sạch,
Ăn uống không tham đắm,
Tự tại trong hành xứ,
"Không, vô tướng giải thoát. "
Như chim giữa hư không,
Dấu chân thật khó tìm. "
94. "Ai nhiếp phục các căn,
Như đánh xe điều ngự,
Mạn trừ, lậu hoặc dứt,
Người vậy, Chư Thiên mến."
95. "Như đất, không hiềm hận,
Như cột trụ, kiên trì,
Như hồ, không bùn nhơ,
Không luân hồi, vị ấy."
96. "Người tâm ý an tịnh,
Lời an, nghiệp cũng an,
Chánh trí, chơn giải thoát,
Tịnh lạc là vị ấy."
97. "Không tin, hiểu vô vi.
Người cắt mọi hệ lụy
Cơ hội tận, xả ly
Vị ấy thật tối thượng."
98. "Làng mạc hay rừng núi
Thung lũng hay đồi cao,
La Hán trú chỗ nào,
Ðất ấy thật khả ái ".
99. "Khả ái thay núi rừng,
Chỗ người phàm không ưa,
Vị ly tham ưa thích,
Vì không tìm dục lạc."
VIII. Phẩm Ngàn
100. "Dầu nói ngàn ngàn lời,
Nhưng không gì lợi ích,
Tốt hơn một câu nghĩa,
Nghe xong, được tịnh lạc."
101. "Dầu nói ngàn câu kệ
Nhưng không gì lợi ích,
Tốt hơn nói một câu,
Nghe xong, được tịnh lạc."
102 "Dầu nói trăm câu kệ
Nhưng không gì lợi ích,
Tốt hơn một câu pháp,
Nghe xong, được tịnh lạc."
103. "Dầu tại bãi chiến trường
Thắng ngàn ngàn quân địch,
Tự thắng mình tốt hơn,
Thật chiến thắng tối thượng."
104. "Tự thắng, tốt đẹp hơn,
Hơn chiến thắng người khác.
Người khéo điều phục mình,
Thường sống tự chế ngự."
105. "Dầu Thiên Thần, Thát Bà,
Dầu Ma vương, Phạm Thiên
Không ai chiến thắng nổi,
Người tự thắng như vậy."
106. "Tháng tháng bỏ ngàn vàng,
Tế tự cả trăm năm,
Chẳng bằng trong giây lát,
Cúng dường bậc tự tu.
Cùng dường vậy tốt hơn,
Hơn trăm năm tế tự."
107. "Dầu trải một trăm năm,
Thờ lửa tại rừng sâu,
Chẳng bằng trong giây lát,
Cúng dường bậc tự tu.
Cúng dường vậy tốt hơn,
Hơn trăm năm tế tự."
108. "Suốt năm cúng tế vật,
Ðể cầu phước ở đời.
Không bằng một phần tư
Kính lễ bậc chánh trực."
109. "Thường tôn trọng, kính lễ
Bậc kỳ lão trưởng thượng,
Bốn pháp được tăng trưởng:
Thọ, sắc, lạc, sức mạnh."
110.Dầu sống một trăm năm
Ác giới, không thiền định,
Tốt hơn sống một ngày,
Trì giới, tu thiền định."
111. "Ai sống một trăm năm,
Ác tuệ, không thiền định.
Tốt hơn sống một ngày,
Có tuệ, tu thiền định."
112 "Ai sống một trăm năm,
Lười nhác không tinh tấn,
Tốt hơn sống một ngày
Tinh tấn tận sức mình."
113. "Ai sống một trăm năm,
Không thấy pháp sinh diệt,
Tốt hơn sống một ngày,
Thấy được pháp sinh diệt."
114. "Ai sống một trăm năm,
Không thấy câu bất tử,
Tốt hơn sống một ngày,
Thấy được câu bất tử."
115. "Ai sống một trăm năm,
Không thấy pháp tối thượng,
Tốt hơn sống một ngày,
Thấy được pháp tối thượng."
IX. Phẩm Ác
116. "Hãy gấp làm điều lành,
Ngăn tâm làm điều ác.
Ai chậm làm việc lành,
Ý ưa thích việc ác."
117. "Nếu người làm điều ác,
Chớ tiếp tục làm thêm.
Chớ ước muốn điều ác,
Chứa ác, tất chịu khổ."
118. "Nếu người làm điều thiện,
Nên tiếp tục làm thêm.
Hãy ước muốn điều thiện,
Chứa thiện, được an lạc."
119. "Người ác thấy là hiền.
Khi ác chưa chín muồi,
Khi ác nghiệp chín muồi,
Người ác mới thấy ác."
120. "Người hiền thấy là ác,
Khi thiện chưa chín muồi.
Khi thiện được chín muồi,
Người hiền thấy là thiện."
121. "Chớ chê khinh điều ác,
Cho rằng "chưa đến mình ",
Như nước nhỏ từng giọt,
Rồi bình cũng đầy tràn.
Người ngu chứa đầy ác
Do chất chứa dần dần."
122. "Chớ chê khinh điều thiện
Cho rằng "Chưa đến mình, "
Như nước nhỏ từng giọt,
Rồi bình cũng đầy tràn.
Người trí chứa đầy thiện,
Do chất chứa dần dần."
123. "Ít bạn đường, nhiều tiền,
Người buôn tránh đường hiểm.
Muốn sống, tránh thuốc độc,
Hãy tránh ác như vậy."
124. "Bàn tay không thương tích,
Có thể cầm thuốc độc.
Không thương tích, tránh độc,
Không làm, không có ác."
125. "Hại người không ác tâm,
Người thanh tịnh, không uế,
Tội ác đến kẻ ngu,
Như ngược gió tung bụi."
126. "Một số sinh bào thai,
Kẻ ác sinh địa ngục,
Người thiện lên cõi trời,
Vô lậu chứng Niết Bàn."
127. "Không trên trời, giữa biển,
Không lánh vào động núi,
Không chỗ nào trên đời,
Trốn được quả ác nghiệp."
128. "Không trên trời, giữa biển,
Không lánh vào động núi,
Không chỗ nào trên đời,
Trốn khỏi tay thần chết."
X. Phẩm Hình Phạt
129. "Mọi người sợ hình phạt,
Mọi người sợ tử vong.
Lấy mình làm ví dụ
Không giết, không bảo giết."
130. "Mọi người sợ hình phạt,
Mọi người thích sống còn;
Lấy mình làm ví dụ,
Không giết, không bảo giết."
131. "Chúng sanh cầu an lạc,
Ai dùng trượng hại người,
Ðể tìm lạc cho mình,
Ðời sau không được lạc."
132. "Chúng sanh cầu an lạc,
Không dùng trượng hại người,
Ðể tìm lạc cho mình,
Ðời sau được hưởng lạc."
133. "Chớ nói lời ác độc,
Nói ác, bị nói lại,
Khổ thay lời phẩn nộ,
Ðao trượng phản chạm mình."
134. "Nếu tự mình yên lặng,
Như chiếc chuông bị bể.
Ngươi đã chứng Niết Bàn
Ngươi không còn phẩn nộ."
135. "Với gậy người chăn bò,
Lùa bò ra bãi cỏ;
Cũng vậy, già và chết,
Lùa người đến mạng chung."
136. "Người ngu làm điều ác,
Không ý thức việc làm.
Do tự nghiệp, người ngu
Bị nung nấu, như lửa."
137. "Dùng trượng phạt không trượng,
Làm ác người không ác.
Trong mười loại khổ đau,
Chịu gấp một loại khổ."
138. "Hoặc khổ thọ khốc liệt,
Thân thể bị thương vong,
Hoặc thọ bệnh kịch liệt,
Hay loạn ý tán tâm."
139. "Hoặc tai họa từ vua,
Hay bị vu trọng tội;
Bà con phải ly tán,
Tài sản bị nát tan."
140. "Hoặc phòng ốc nhà cửa
Bị hỏa tai thiêu đốt.
Khi thân hoại mạng chung,
Ác tuệ sanh địa ngục."
141. "Không phải sống lõa thể
Bện tóc, tro trét mình,
Tuyệt thực, lăn trên đất,
Sống nhớp, siêng ngồi xổm,
Làm con người được sạch,
Nếu không trừ nghi hoặc."
142 "Ai sống tự trang sức,
Nhưng an tịnh, nhiếp phục,
Sống kiên trì, phạm hạnh,
Không hại mọi sinh linh,
Vị ấy là phạm chí,
Hay sa môn, khất sĩ."
143. "Thật khó tìm ở đời,
Người biết thẹn, tự chế,
Biết tránh né chỉ trích
Như ngựa hiền tránh roi."
144. "Như ngựa hiền chạm roi,
Hãy nhiệt tâm, hăng hái,
Với tín, giới, tinh tấn,
Thiền định cùng trạch pháp.
Minh hạnh đủ, chánh niệm,
Ðoạn khổ này vô lượng."
145. "Người trị thủy dẫn nước,
Kẻ làm tên nắn tên,
Người thợ mộc uốn ván,
Bậc tự điều, điều thân."
XI. Phẩm Già
146. "Cười gì, hân hoan gì,
Khi đời mãi bị thiêu?
Bị tối tăm bao trùm,
Sao không tìm ngọn đèn?"
147. "Hãy xem bong bóng đẹp,
Chỗ chất chứa vết thương,
Bệnh hoạn nhiều suy tư,
Thật không gì trường cửu."
148. "Sắc này bị suy già,
Ổ tật bệnh, mỏng manh,
Nhóm bất tịnh, đỗ vỡ,
Chết chấm dứt mạng sống."
149. "Như trái bầu mùa thu,
Bị vất bỏ quăng đi,
Nhóm xương trắng bồ câu,
Thấy chúng còn vui gì?"
150. "Thành này làm bằng xương,
Quét tô bằng thịt máu,
Ở đây già và chết,
Mạn, lừa đảo chất chứa."
151. "Xe vua đẹp cũng già.
Thân này rồi sẽ già,
Pháp bậc thiện, không già.
Như vậy bậc chí thiện
Nói lên cho bậc thiện."
152. "Người ít nghe kém học,
Lớn già như trâu đực.
Thịt nó tuy lớn lên,
Nhưng tuệ không tăng trưởng."
153. "Lang thang bao kiếp sống
Ta tìm nhưng chẳng gặp,
Người xây dựng nhà này,
Khổ thay, phải tái sanh."
154. "Ôi! Người làm nhà kia
Nay ta đã thấy ngươi!
Ngươi không làm nhà nữa.
Ðòn tay ngươi bị gẫy,
Kèo cột ngươi bị tan
Tâm ta đạt tịch diệt,
Tham ái thảy tiêu vong."
155. "Lúc trẻ, không phạm hạnh,
Không tìm kiếm bạc tiền.
Như cò già bên ao,
Ủ rũ, không tôm cá."
156. "Lúc trẻ không phạm hạnh,
Không tìm kiếm bạc tiền;
Như cây cung bị gẫy,
Thở than những ngày qua."
XII. Phẩm Tự Ngã
157. "Nếu biết yêu tự ngã,
Phải khéo bảo vệ mình,
Người trí trong ba canh,
Phải luôn luôn tỉnh thức."
158. "Trước hết tự đặt mình,
Vào những gì thích đáng.
Sau mới giáo hóa người,
Người trí khỏi bị nhiễm."
159. "Hãy tự làm cho mình,
Như điều mình dạy người.
Khéo tự điều, điều người,
Khó thay, tự điều phục!"
160. "Tự mình y chỉ mình,
Nào có y chỉ khác.
Nhờ khéo điều phục mình,
Ðược y chỉ khó được."
161. "Ðiều ác tự mình làm,
Tự mình sanh, mình tạo.
Nghiền nát kẻ ngu si,
Như kim cương, ngọc báu."
162. "Phá giới quá trầm trọng,
Như dây leo bám cây
Gieo hại cho tự thân,
Như kẻ thù mong ước."
163. "Dễ làm các điều ác,
Dễ làm tự hại mình.
Còn việc lành, việc tốt,
Thật tối thượng khó làm."
164. "Kẻ ngu si miệt thị,
Giáo pháp bậc La Hán,
Bậc Thánh, bậc chánh mạng.
Chính do ác kiến này,
Như quả loại cây lau
Mang quả tự hoại diệt."
165. "Tự mình, làm điều ác,
Tự mình làm nhiễm ô,
Tự mình không làm ác,
Tự mình làm thanh tịnh.
Tịnh, không tịnh tự mình,
Không ai thanh tịnh ai!"
166. "Chớ theo pháp hạ liệt.
Chớ sống mặc, buông lung;
Chớ tin theo tà kiến,
Chớ tăng trưởng tục trần."
XIII. Phẩm Thế Gian
167. "Dầu lợi người bao nhiêu,
Chớ quên phần tư lợi,
Nhờ thắng trí tư lợi.
Hãy chuyên tâm lợi mình."
168. "Nỗ lực, chớ phóng dật!
Hãy sống theo chánh hạnh;
Người chánh hạnh hưởng lạc,
Cả đời này, đời sau."
169. "Hãy khéo sống chánh hạnh,
Chớ sống theo tà hạnh!
Người chánh hạnh hưởng lạc,
Cả đời này, đời sau."
170. "Hãy nhìn như bọt nước,
Hãy nhìn như cảnh huyễn!
Quán nhìn đời như vậy,
Thần chết không bắt gặp."
171. "Hãy đến nhìn đời này,
Như xe vua lộng lẫy,
Người ngu mới tham đắm,
Kẻ trí nào đắm say."
172. "Ai sống trước buông lung,
Sau sống không phóng dật,
Chói sáng rực đời này.
Như trăng thoát mây che."
173. "Ai dùng các hạnh lành,
Làm xóa mờ nghiệp ác,
Chói sáng rực đời này,
Như trăng thoát mây che."
174. "Ðời này thật mù quáng,
Ít kẻ thấy rõ ràng.
Như chim thoát khỏi lưới,
Rất ít đi thiên giới."
175. "Như chim thiên nga bay,
Thần thông liệng giữa trời;
Chiến thắng ma, ma quân,
Kẻ trí thoát đời này."
176. "Ai vi phạm một pháp,
Ai nói lời vọng ngữ,
Ai bác bỏ đời sau,
Không ác nào không làm."
177. "Keo kiết không sanh thiên,
Kẻ ngu ghét bố thí,
Người trí thích bố thí,
Ðời sau, được hưởng lạc."
178. "Hơn thống lãnh cõi đất,
Hơn được sanh cõi trời,
Hơn chủ trì vũ trụ,
Quả Dự Lưu tối thắng."
XIV. Phẩm Phật Ðà
179. "Vị chiến thắng không bại,
Vị bước đi trên đời,
Không dấu tích chiến thắng,
Phật giới rộng mênh mông,
Ai dùng chân theo dõi
Bậc không để dấu tích?"
180. "Ai giải tỏa lưới tham,
Ái phược hết dắt dẫn,
Phật giới rộng mênh mông,
Ai dùng chân theo dõi,
Bậc không để dấu tích?"
181. "Người trí chuyên thiền định,
Thích an tịnh viễn ly,
Chư thiên đều ái kính,
Bậc chánh giác, chánh niệm."
182. "Khó thay, được làm người,
Khó thay, được sống còn,
Khó thay, nghe diệu pháp,
Khó thay, Phật ra đời!"
183. "Không làm mọi điều ác.
Thành tựu các hạnh lành,
Tâm ý giữ trong sạch,
Chính lời chư Phật dạy."
184. "Chư Phật thường giảng dạy;
Nhẫn, khổ hạnh tối thượng,
Niết bàn, quả tối thượng;
Xuất gia không phá người;
Sa môn không hại người."
185. "Không phỉ báng, phá hoại,
Hộ trì giới căn bản,
Ăn uống có tiết độ,
Sàng tọa chỗ nhàn tịnh
Chuyên chú tăng thượng tâm,
Chính lời chư Phật dạy."
186. "Dầu mưa bằng tiền vàng,
Các dục khó thỏa mãn.
Dục đắng nhiều ngọt ít,
Biết vậy là bậc trí."
187. "Ðệ tử bậc chánh giác,
Không tìm cầu dục lạc,
Dầu là dục chư thiên,
Chỉ ưa thích ái diệt."
188. "Loài người sợ hoảng hốt,
Tìm nhiều chỗ quy y,
Hoặc rừng rậm, núi non,
Hoặc vườn cây, đền tháp."
189. "Quy y ấy không ổn,
Không quy y tối thượng.
Quy y các chỗ ấy,
Không thoát mọi khổ đau?"
190. "Ai quy y Ðức Phật,
Chánh pháp và chư tăng,
Ai dùng chánh tri kiến,
Thấy được bốn Thánh đế."
191. "Thấy khổ và khổ tập,
Thấy sự khổ vượt qua,
Thấy đường Thánh tám ngành,
Ðưa đến khổ não tận."
192. "Thật quy y an ổn,
Thật quy y tối thượng,
Có quy y như vậy,
Mới thoát mọi khổ đau."
193. "Khó gặp bậc thánh nhơn,
Không phải đâu cũng có.
Chỗ nào bậc trí sanh,
Gia đình tất an lạc."
194. "Vui thay, Phật ra đời!
Vui thay, Pháp được giảng!
Vui thay, Tăng hòa hợp!
Hòa hợp tu, vui thay!"
195. "Cúng dường bậc đáng cúng,
Chư Phật hoặc đệ tử,
Các bậc vượt hý luận,
Ðoạn diệt mọi sầu bi."
196. "Cúng dường bậc như vậy,
Tịch tịnh, không sợ hãi,
Các công đức như vậy,
Không ai ước lường được."
XV. Phẩm An Lạc
197. "Vui thay, chúng ta sống,
Không hận, giữa hận thù!
Giữa những người thù hận,
Ta sống, không hận thù!"
198. "Vui thay, chúng ta sống,
Không bệnh, giữa ốm đau!
Giữa những người bệnh hoạn,
Ta sống, không ốm đau."
199. "Vui thay, chúng ta sống,
Không rộn giữa rộn ràng;
Giữa những người rộn ràng,
Ta sống, không rộn ràng."
200. "Vui thay chúng ta sống,
Không gì, gọi của ta.
Ta sẽ hưởng hỷ lạc,
Như chư thiên Quang Âm."
201. "Chiến thắng sinh thù oán,
Thất bại chịu khổ đau,
Sống tịch tịnh an lạc.
Bỏ sau mọi thắng bại."
202. "Lửa nào sánh lửa tham?
Ác nào bằng sân hận?
Khổ nào sánh khổ uẩn,
Lạc nào bằng tịnh lạc."
203. "Ðói ăn, bệnh tối thượng,
Các hành, khổ tối thượng,
Hiểu như thực là vậy,
Niết Bàn, lạc tối thượng."
204 "Không bệnh, lợi tối thượng,
Biết đủ, tiền tối thượng,
Thành tín đối với nhau,
Là bà con tối thượng.
Niết Bàn, lạc tối thượng."
205. "Ðã nếm vị độc cư,
Ðược hưởng vị nhàn tịnh,
Không sợ hải, không ác,
Nếm được vị pháp hỷ."
206. "Lành thay, thấy thánh nhân,
Sống chung thường hưởng lạc.
Không thấy những người ngu,
Thường thường được an lạc."
207. "Sống chung với người ngu,
Lâu dài bị lo buồn.
Khổ thay gần người ngu,
Như thường sống kẻ thù.
Vui thay, gần người trí,
Như chung sống bà con."
208. "Bậc hiền sĩ, trí tuệ
Bậc nghe nhiều, trì giới,
Bậc tự chế, Thánh nhân;
Hãy gần gũi, thân cận
Thiện nhân, trí giả ấy,
Như trăng theo đường sao."
XVI. Phẩm Hỷ Ái
209. "Tự chuyên, không đáng chuyên
Không chuyên, việc đáng chuyên.
Bỏ đích, theo hỷ ái,
Ganh tị bậc tự chuyên."
210. "Chớ gần gũi người yêu,
Trọn đời xa kẻ ghét.
Yêu không gặp là khổ,
Oán phải gặp cũng đau."
211. "Do vậy chớ yêu ai,
Ái biệt ly là ác;
Những ai không yêu ghét,
Không thể có buộc ràng."
212. "Do ái sinh sầu ưu,
Do ái sinh sợ hãi,
Ai thoát khỏi tham ái,
Không sầu, đâu sợ hãi?"
213. "Ái luyến sinh sầu ưu,
Ái luyến sinh sợ hải.
Ai giải thoát ái luyến
Không sầu, đâu sợ hải?"
214. "Hỷ ái sinh sầu ưu,
Hỷ ái sinh sợ hãi.
Ai giải thoát hỷ ái,
Không sầu, đâu sợ hãi?
215. "Dục ái sinh sầu ưu,
Dục ái sinh sợ hãi,
Ai thoát khỏi dục ái,
Không sầu, đâu sợ hãi?"
216. "Tham ái sinh sầu ưu,
Tham ái sinh sợ hãi.
Ai thoát khỏi tham ái,
Không sầu, đâu sợ hãi."
217. "Ðủ giới đức, chánh kiến;
Trú pháp, chứng chân lý,
Tự làm công việc mình,
Ðược quần chúng ái kính."
218. "Ước vọng pháp ly ngôn
Ý cảm xúc thượng quả
Tâm thoát ly ác dục,
Xứng gọi bậc Thượng Lưu."
219. "Khách lâu ngày ly hương,
An toàn từ xa về,
Bà con cùng thân hữu,
Hân hoan đón chào mừng."
220. "Cũng vậy các phước nghiệp,
Ðón chào người làm lành,
Ðời này đến đời kia.
Như thân nhân, đón chào."
XVII. Phẩm Phẫn Nộ
221. "Bỏ phẫn nộ, ly mạn,
Vượt qua mọi kiết sử,
Không chấp trước danh sắc.
Khổ không theo vô sản."
222. "Ai chận được phẫn nộ,
Như dừng xe đang lăn,
Ta gọi người đánh xe,
Kẻ khác, cầm cương hờ."
223. "Lấy không giận thắng giận,
Lấy thiện thắng không thiện,
Lấy thí thắng xan tham,
Lấy chơn thắng hư ngụy."
224. "Nói thật, không phẫn nộ,
Của ít, thí người xin,
Nhờ ba việc lành này,
Người đến gần thiên giới."
225. "Bậc hiền không hại ai,
Thân thường được chế ngự,
Ðạt được cảnh bất tử,
Ðến đây, không ưu sầu."
226. "Những người thường giác tỉnh,
Ngày đêm siêng tu học,
Chuyên tâm hướng Niết Bàn,
Mọi lậu hoặc được tiêu."
227. "A-tu-la, nên biết,
Xưa vậy, nay cũng vậy,
Ngồi im, bị người chê,
Nói nhiều bị người chê.
Nói vừa phải, bị chê.
Làm người không bị chê,
Thật khó tìm ở đời."
228. "Xưa, vị lai, và nay,
Ðâu có sự kiện này,
Người hoàn toàn bị chê,
Người trọn vẹn được khen."
229. "Sáng sáng, thẩm xét kỹ.
Bậc có trí tán thán.
Bậc trí không tỳ vết,
Ðầy đủ giới định tuệ."
230. "Hạnh sáng như vàng ròng,
Ai dám chê vị ấy?
Chư thiên phải khen thưởng,
Phạm Thiên cũng tán dương ".
231. "Giữ thân đừng phẫn nộ,
Phòng thân khéo bảo vệ,
Từ bỏ thân làm ác,
Với thân làm hạnh lành."
232 "Giữ lời đừng phẫn nộ,
Phòng lời, khéo bảo vệ,
Từ bỏ lời thô ác,
Với lời, nói điều lành."
233. "Giữ ý đừng phẫn nộ,
Phòng ý, khéo bảo vệ,
Từ bỏ ý nghĩ ác,
Với ý, nghĩ hạnh lành.’
234. "Bậc trí bảo vệ thân,
Bảo vệ luôn lời nói
Bảo vệ cả tâm tư,
Ba nghiệp khéo bảo vệ."
XVIII. Phẩm Cấu Uế
235. "Ngươi nay giống lá héo,
Diêm sứ đang chờ ngươi,
Ngươi đứng trước cửa chết,
Ðường trường thiếu tư lương."
236. "Hãy tự làm hòn đảo,
Tinh cần gấp, sáng suốt.
Trừ cấu uế, thanh tịnh,
Ðến Thánh địa chư Thiên."
237. "Ðời ngươi nay sắp tàn,
Tiến gần đến Diêm Vương.
Giữa đường không nơi nghỉ,
Ðường trường thiếu tư lương."
238. "Hãy tự làm hòn đảo,
Tinh cần gấp sáng suốt.
Trừ cấu uế, thanh tịnh,
Chẳng trở lại sanh già."
239. "Bậc trí theo tuần tự.
Từng sát na trừ dần.
Như thợ vàng lọc bụi
Trừ cấu uế nơi mình."
240. "Như sét từ sắt sanh,
Sắt sanh lại ăn sắt,
Cũng vậy, quá lợi dưỡng
Tự nghiệp dẫn cõi ác."
241. "Không tụng làm nhớp kinh,
Không đứng dậy, bẩn nhà,
Biếng nhác làm nhơ sắc,
Phóng dật uế người canh"
242. "Tà hạnh nhơ đàn bà,
Xan tham nhớp kẻ thí,
Ác pháp là vết nhơ,
Ðời này và đời sau."
243. "Trong hàng cấu uế ấy,
Vô minh, nhơ tối thượng,
Ðoạn nhơ ấy, tỷ kheo,
Thành bậc không uế nhiễm."
244. "Dễ thay, sống không hổ
Sống lỗ mãng như quạ,
Sống công kích huênh hoang,
Sống liều lĩnh, nhiễm ô."
245. "Khó thay, sống xấu hổ,
Thường thường cầu thanh tịnh.
Sống vô tư, khiêm tốn,
Trong sạch và sáng suốt."
246. "Ai ở đời sát sinh,
Nói láo không chân thật,
Ở đời lấy không cho,
Qua lại với vợ người."
247. "Uống rượu men, rượu nấu,
Người sống đam mê vậy,
Chính ngay tại đời này,
Tự đào bới gốc mình."
248. "Vậy người, hãy nên biết,
Không chế ngự là ác.
Chớ để tham phi pháp,
Làm người đau khổ dài."
249. "Do tín tâm, hỷ tâm
Loài người mới bố thí.
Ở đây ai bất mãn
Người khác được ăn uống,
Người ấy ngày hoặc đêm,
Không đạt được tâm định?"
250. "Ai cắt được, phá được,
Tận gốc nhổ tâm ấy.
Người ấy ngày hoặc đêm,
Ðạt được tâm thiền định."
251. "Lửa nào bằng lửa tham!
Chấp nào bằng sân hận!
Lưới nào bằng lưới si!
Sông nào bằng sông ái! "
252. "Dễ thay thấy lỗi người,
Lỗi mình thấy mới khó.
Lỗi người ta phanh tìm,
Như sàng trấu trong gạo,
Còn lỗi mình, che đậy,
Như kẻ gian dấu bài."
253. "Ai thấy lỗi của người,
Thường sanh lòng chỉ trích,
Người ấy lậu hoặc tăng,
Rất xa lậu hoặc diệt."
254. "Hư không, không dấu chân,
Ngoài đây, không sa môn,
Chúng sanh thích hý luận,
Như lai, hý luận trừ."
255. "Hư không, không dấu chân,
Ngoài đây, không sa môn.
Các hành không thường trú,
Chư Phật không giao động."
XIX. Phẩm Pháp Trụ
256. "Ngươi đâu phải pháp trụ,
Xử sự quá chuyên chế,
Bậc trí cần phân biệt
Cả hai chánh và tà!"
257. "Không chuyên chế, đúng pháp,
Công bằng, dắt dẫn người,
Bậc trí sống đúng pháp,
Thật xứng danh pháp trụ."
258. "Không phải vì nói nhiều,
Mới xứng danh bậc trí.
An ổn, không oán sợ.
Thật đáng gọi bậc trí."
259. Không phải vì nói nhiều,
Mới xứng danh trì pháp,
Những ai tuy nghe ít,
Nhưng thân hành đúng pháp,
Không phóng túng chánh pháp,
Mới xứng danh trì pháp."
260. Không phải là trưởng lão,
Dầu cho có bạc đầu.
Người chỉ tuổi tác cao,
Ðược gọi là: "Lão ngu."
261. "Ai chân thật, đúng pháp,
Không hại, biết chế phục,
Bậc trí không cấu uế,
Mới xứng danh Trưởng Lão."
262. "Không phải nói lưu loát,
Không phải sắc mặt đẹp,
Thành được người lương thiện,
Nếu ganh, tham, dối trá."
263. "Ai cắt được, phá được
Tận gốc nhổ tâm ấy
Người trí ấy diệt sân,
Ðược gọi người hiền thiện."
264. "Ðầu trọc, không sa môn
Nếu phóng túng, nói láo.
Ai còn đầy dục tham,
Sao được gọi sa môn?"
265. "Ai lắng dịu hoàn toàn,
Các điều ác lớn nhỏ,
Vì lắng dịu ác pháp,
Ðược gọi là Sa môn."
266. " Chỉ khất thực nhờ người,
Ðâu phải là tỷ kheo!
Phải theo pháp toàn diện,
Khất sĩ không, không đủ."
267. " Ai vượt qua thiện ác,
Chuyên sống đời Phạm Hạnh,
Sống thẩm sát ở đời,
Mới xứng danh tỷ kheo."
268. "Im lặng nhưng ngu si,
Ðâu được gọi ẩn sĩ?
Như người cầm cán cân,
Bậc trí chọn điều lành."
269. " Từ bỏ các ác pháp,
Mới thật là ẩn sĩ.
Ai thật hiểu hai đời
Mới được gọi ẩn sĩ."
270. " Còn sát hại sinh linh,
Ðâu được gọi Hiền thánh.
Không hại mọi hữu tình,
Mới được gọi Hiền Thánh."
271. "Chẳng phải chỉ giới cấm
Cũng không phải học nhiều,
Chẳng phải chứng thiền định,
Sống thanh vắng một mình."
272. "Ta hưởng an ổn lạc,
Phàm phu chưa hưởng được.
Tỷ kheo, chớ tự tin
Khi lậu hoặc chưa diệt."
XX. Phẩm Ðạo
273. "Tám chánh, đường thù thắng,
Bốn câu, lý thù thắng.
Ly tham, pháp thù thắng,
Giữa các loài hai chân,
Pháp nhãn, người thù thắng."
274. "Ðường này, không đường khác
Ðưa đến kiến thanh tịnh.
Nếu ngươi theo đường này,
Ma quân sẽ mê loạn."
275. "Nếu người theo đường này,
Ðau khổ được đoạn tận.
Ta dạy người con đường.
Với trí, gai chướng diệt."
276. "Người hãy nhiệt tình làm,
Như Lai chỉ thuyết dạy.
Người hành trì thiền định
Thoát trói buộc Ác ma."
277. "Tất cả hành vô thường "
Với Tuệ, quán thấy vậy
Ðau khổ được nhàm chán;
Chính con đường thanh tịnh."
278. "Tất cả hành khổ đau
Với Tuệ quán thấy vậy,
Ðau khổ được nhàm chán;
Chính con đường thanh tịnh."
279. "Tất cả pháp vô ngã,
Với Tuệ quán thấy vậy,
Ðau khổ được nhàm chán
Chính con đường thanh tịnh."
280. "Khi cần, không nỗ lực,
Tuy trẻ mạnh, nhưng lười
Chí nhu nhược, biếng nhác.
Với trí tuệ thụ động,
Sao tìm được chánh đạo?"
281. "Lời nói được thận trọng,
Tâm tư khéo hộ phòng,
Thân chớ làm điều ác,
Hãy giữ ba nghiệp tịnh,
Chứng đạo thánh nhân dạy."
282. "Tu thiền, trí tuệ sanh,
Bỏ Thiền, trí tuệ diệt.
Biết con đường hai ngả
Ðưa đến hữu, phi hữu,
Hãy tự mình nỗ lực,
Khiến trí tuệ tăng trưởng."
283. "Ðốn rừng không đốn cây
Từ rừng, sinh sợ hãi;
Ðốn rừng và ái dục,
Tỷ kheo, hãy tịch tịnh."
284. "Khi nào chưa cắt tiệt,
Ái dục giữa gái trai,
Tâm ý vẫn buộc ràng,
Như bò con vú mẹ."
285. "Tự cắt giây ái dục,
Như tay bẻ sen thu,
Hãy tu đạo tịch tịnh,
Niết-Bàn, Thiện Thệ dạy."
286. "Mùa mưa ta ở đây
Ðông, hạ cũng ở đây,
Người ngu tâm tưởng vậy,
Không tự giác hiểm nguy."
287. "Người tâm ý đắm say
Con cái và súc vật,
Tử thần bắt người ấy,
Như lụt trôi làng ngủ. "
288. "Một khi tử thần đến,
Không có con che chở,
Không cha, không bà con,
Không thân thích che chở."
289. "Biết rõ ý nghĩa này,
Bậc trí lo trì giới,
Mau lẹ làm thanh tịnh,
Con đường đến Niết-Bàn."
XXI. Phẩm Tạp Lục
290. "Nhờ từ bỏ lạc nhỏ,
Thấy được lạc lớn hơn,
Bậc trí bỏ lạc nhỏ,
Thấy được lạc lớn hơn."
291. "Gieo khổ đau cho người,
Mong cầu lạc cho mình,
Bị hận thù buộc ràng
Không sao thoát hận thù."
292. "Việc đáng làm, không làm,
Không đáng làm, lại làm,
Người ngạo mạn, phóng dật,
Lậu hoặc ắt tăng trưởng."
293. "Người siêng năng cần mẫn,
Thường thường quán thân niệm,
Không làm việc không đáng,
Gắng làm việc đáng làm,
Người tư niệm giác tỉnh,
Lậu hoặc được tiêu trừ."
294. "Sau khi giết mẹ cha,
Giết hai Vua Sát lỵ,
Giết vương quốc, quần thần
Vô ưu, phạm chí sống."
295. "Sau khi giết mẹ cha,
Hai vua Bà-la-môn,
Giết hổ tướng thứ năm
Vô ưu, phạm chí sống."
296. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác
Vô luận ngày hay đêm,
Tưởng Phật Ðà thường niệm."
297. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Tưởng Chánh Pháp thường niệm"
298. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Tưởng Tăng Già thường niệm."
299. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Tưởng sắc thân thường niệm."
300. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Ý vui niềm bất hại."
301. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Ý vui tu thiền quán."
302. "Vui hạnh xuất gia khó,
Tại gia sinh hoạt khó,
Sống bạn không đồng, khổ,
Trôi lăn luân hồi, khổ,
Vậy chớ sống luân hồi,
Chớ chạy theo đau khổ."
303. "Tín tâm, sống giới hạnh
Ðủ danh xưng tài sản,
Chỗ nào người ấy đến,
Chỗ ấy được cung kính."
304. "Người lành dầu ở xa
Sáng tỏ như núi tuyết,
Người ác dầu ở gần
Như tên bắn đêm đen."
305. "Ai ngồi nằm một mình.
Ðộc hành không buồn chán,
Tự điều phục một mình
Sống thoải mái rừng sâu."
XXII. Phẩm Ðịa Ngục
306. "Nói láo đọa địa ngục
Có làm nói không làm,
Cả hai chết đồng đẳng,
Làm người, nghiệp hạ liệt."
307. "Nhiều người khoác cà sa,
Ác hạnh không nhiếp phục.
Người ác, do ác hạnh,
Phải sanh cõi Ðịa ngục."
308. "Tốt hơn nuốt hòn sắt
Cháy đỏ như lửa hừng,
Hơn ác giới, buông lung
Ăn đồ ăn quốc độ."
309. "Bốn nạn chờ đợi người,
Phóng dật theo vợ người;
Mắc họa, ngủ không yên,
Bị chê là thứ ba,
Ðọa địa ngục, thứ bốn."
310 "Mắc họa, đọa ác thú,
Bị hoảng sợ, ít vui.
Quốc vương phạt trọng hình.
Vậy chớ theo vợ người."
311. "Như cỏ sa vụng nắm,
Tất bị họa đứt tay
Hạnh Sa môn tà vạy,
Tất bị đọa địa ngục."
312. "Sống phóng đãng buông lung,
Theo giới cấm ô nhiễm,
Sống Phạm hạnh đáng nghi
Sao chứng được quả lớn?
313. "Cần phải làm, nên làm
Làm cùng tận khả năng
Xuất gia sống phóng đãng,
Chỉ tăng loạn bụi đời."
314. "Ác hạnh không nên làm,
Làm xong, chịu khổ lụy,
Thiện hạnh, ắt nên làm,
Làm xong, không ăn năn."
315. "Như thành ở biên thùy,
Trong ngoài đều phòng hộ
Cũng vậy, phòng hộ mình,
Sát na chớ buông lung.
Giây phút qua, sầu muộn.
Khi rơi vào địa ngục."
316. "Không đáng hổ, lại hổ.
Việc đáng hổ, lại không.
Do chấp nhận tà kiến,
Chúng sanh đi ác thú."
317. "Không đáng sợ, lại sợ,
Ðáng sợ, lại thấy không,
Do chấp nhận tà kiến.
Chúng sanh đi ác thú."
318. "Không lỗi, lại thấy lỗi,
Có lỗi, lại thấy không,
Do chấp nhận tà kiến,
Chúng sanh đi ác thú."
319. "Có lỗi, biết có lỗi,
Không lỗi, biết là không,
Do chấp nhận chánh kiến,
Chúng sanh đi cõi lành."
XXIII. Phẩm Voi
320. "Ta như voi giữa trận,
Hứng chịu cung tên rơi,
Chịu đựng mọi phỉ báng.
Ác giới rất nhiều người."
321. "Voi luyện, đưa dự hội,
Ngựa luyện, được vua cưỡi,
Người luyện, bậc tối thượng
Chịu đựng mọi phỉ báng."
322. "Tốt thay, con la thuần,
Thuần chủng loài ngựa Sin.
Ðại tượng, voi có ngà.
Tự điều mới tối thượng."
323 "Chẳng phải loài cưỡi ấy,
Ðưa người đến Niết-Bàn,
Chỉ có người tự điều,
Ðến đích, nhờ điều phục."
324. "Con voi tên Tài Hộ,
Phát dục, khó điều phục,
Trói buộc, không ăn uống.
Voi nhớ đến rừng voi."
325. "Người ưa ngủ, ăn lớn
Nằm lăn lóc qua lại,
Chẳng khác heo no bụng,
Kẻ ngu nhập thai mãi."
326. "Trước tâm này buông lung,
Chạy theo ái, dục, lạc.
Nay Ta chánh chế ngự,
Như cầm móc điều voi."
327. "Hãy vui không phóng dật,
Khéo phòng hộ tâm ý.
Kéo mình khỏi ác đạo,
Như voi bị sa lầy."
328. "Nếu được bạn hiền trí
Ðáng sống chung, hạnh lành,
Nhiếp phục mọi hiểm nguy
Hoan hỷ sống chánh niệm."
329. "Không gặp bạn hiền trí.
Ðáng sống chung, hạnh lành
Như vua bỏ nước bại,
Hãy sống riêng cô độc,
Như voi sống rừng voi."
330. "Tốt Hơn sống một mình,
Không kết bạn người ngu.
Ðộc thân, không ác hạnh
Sống vô tư vô lự,
Như voi sống rừng voi."
331. "Vui thay, bạn lúc cần!
Vui thay, sống biết đủ,
Vui thay, chết có đức!
Vui thay, mọi khổ đoạn."
332. "Vui thay, hiếu kính mẹ,
Vui thay, hiếu kính cha,
Vui thay, kính Sa môn,
Vui thay, kính Hiền Thánh."
333. "Vui thay, già có giới!
Vui thay, tín an trú!
Vui thay, được trí tuệ,
Vui thay, ác không làm."
XXIV. Phẩm Tham Ái
334. "Người sống đời phóng dật,
Ái tăng như giây leo.
Nhảy đời này đời khác,
Như vượn tham quả rừng."
335. "Ai sống trong đời này,
Bị ái dục buộc ràng
Sầu khổ sẽ tăng trưởng,
Như cỏ Bi gặp mưa."
336. "Ai sống trong đời này
Ái dục được hàng phục
Sầu rơi khỏi người ấy
Như giọt nước lá sen."
337. "Ðây điều lành Ta dạy,
Các người tụ họp đây.
Hãy nhổ tận gốc ái
Như nhổ gốc cỏ Bi.
Chớ để ma phá hoại,
Như giòng nước cỏ lau."
338. "Như cây bị chặt đốn,
Gốc chưa hại vẫn bền
Ái tùy miên chưa nhổ,
Khổ này vẫn sanh hoài."
339. "Ba mươi sáu dòng Ái,
Trôi người đốn khả ái.
Các tư tưởng tham ái.
Cuốn trôi người tà kiến."
340. "Dòng ái dục chảy khắp,
Như giây leo mọc tràn,
Thấy giây leo vừa sanh,
Với tuệ, hãy đoạn gốc."
341. "Người đời nhớ ái dục,
Ưa thích các hỷ lạc.
Tuy mong cầu an lạc,
Họ vẫn phải sanh già."
342 "Người bị ái buộc ràng,
Vùng vẫy và hoảng sợ,
Như thỏ bị sa lưới.
Họ sanh ái trói buộc,
Chịu khổ đau dài dài."
343. "Người bị ái buộc ràng,
Vùng vẫy và hoảng sợ,
Như thỏ bị sa lưới.
Do vậy vị tỷ kheo,
Mong cầu mình ly tham
Nên nhiếp phục ái dục."
344. "Lìa rừng lại hướng rừng
Thoát rừng chạy theo rừng.
Nên xem người như vậy,
Ðược thoát khỏi buộc ràng.
Lại chạy theo ràng buộc."
345. "Sắt, cây, gai trói buộc
Người trí xem chưa bền.
Tham châu báu, trang sức
Tham vọng vợ và con."
346. "Người có trí nói rằng:
"Trói buộc này thật bền.
Rì kéo xuống, lún xuống,
Nhưng thật sự khó thoát.
Người trí cắt trừ nó,
Bỏ dục lạc, không màng."
347. "Người đắm say ái dục
Tự lao mình xuống dòng
Như nhện sa lưới dệt.
Người trí cắt trừ nó,
Bỏ mọi khổ, không màng."
348. "Bỏ quá, hiện, vị lai,
Ðến bờ kia cuộc đời,
Ý giải thoát tất cả,
Chớ vướng lại sanh già."
349. "Người tà ý nhiếp phục,
Tham sắc bén nhìn tịnh,
Người ấy ái tăng trưởng,
Làm giây trói mình chặt."
350. "Ai vui, an tịnh ý,
Quán bất tịnh, thường niệm,
Người ấy sẽ diệt ái,
Cắt đứt Ma trói buộc."
351. "Ai tới đích, không sợ,
Ly ái, không nhiễm ô
Nhổ mũi tên sanh tử,
Thân này thân cuối cùng."
352. "Ái lìa, không chấp thủ.
Cú pháp khéo biện tài
Thấu suốt từ vô ngại,
Hiểu thứ lớp trước sau.
Thân này thân cuối cùng
Vị như vậy được gọi,
Bậc Ðại trí, đại nhân."
353. "Ta hàng phục tất cả,
Ta rõ biết tất cả,
Không bị nhiễm pháp nào.
Ta từ bỏ tất cả
Ái diệt, tự giải thoát.
Ðã tự mình thắng trí,
Ta gọi ai thầy ta?"
354. "Pháp thí, thắng mọi thí!
Pháp vị, thắng mọi vị!
Pháp hỷ, thắng mọi hỷ!
Ái diệt, dứt mọi khổ!"
355. "Tài sản hại người ngu.
Không người tìm bờ kia
Kẻ ngu vì tham giàu,
Hại mình và hại người."
356. "Cỏ làm hại ruộng vườn,
Tham làm hại người đời.
Bố thí người ly tham,
Do vậy được quả lớn."
357. "Cỏ làm hại ruộng vườn,
Sân làm hại người đời.
Bố thí người ly sân,
Do vậy được quả lớn."
358. "Cỏ làm hại ruộng vườn,
Si làm hại người đời,
Bố thí người ly si,
Do vậy được quả lớn."
359. "Cỏ làm hại ruộng vườn,
Dục làm hại người đời.
Bố thí người ly dục,
Do vậy được quả lớn."
XXV. Phẩm Tỷ Kheo
360. "Lành thay, phòng hộ mắt!
Lành thay, phòng hộ tai.
Lành thay, phòng hộ mũi,
Lành thay, phòng hộ lưỡi."
361. "Lành thay,phòng hộ thân!
Lành thay, phòng hộ lời,
Lành thay, phòng hộ ý.
Lành thay, phòng tất cả.
Tỷ kheo phòng tất cả.
Thoát được mọi khổ đau."
362. "Người chế ngự tay chân,
Chế ngự lời và đầu,
Vui thích nội thiền định.
Ðộc thân, biết vừa đủ,
Thật xứng gọi tỷ kheo."
363. "Tỷ kheo chế ngự miệng,
Vừa lời, không cống cao,
Khi trình bày pháp nghĩa,
Lời lẽ dịu ngọt ngào."
364. "Vị tỷ kheo thích pháp,
Mến pháp, suy tư Pháp.
Tâm tư niệm chánh Pháp,
Không rời bỏ chánh Pháp."
365. "Không khinh điều mình được,
Không ganh người khác được
Tỷ kheo ganh tị người,
Không sao chứng Thiền Ðịnh."
366. "Tỷ kheo dầu được ít,
Không khinh điều mình được,
Sống thanh tịnh không nhác,
Chư thiên khen vị này."
367. "Hoàn toàn, đối danh sắc,
Không chấp Ta, của Ta.
Không chấp, không sầu não.
Thật xứng danh Tỷ kheo."
368. "Tỷ kheo trú từ bi,
Tín thành giáo Pháp Phật,
Chứng cảnh giới tịch tỉnh.
Các hạnh an tịnh lạc."
369. "Tỷkheo, tát thuyền này,
Thuyền không, nhẹ đi mau.
Trừ tham, diệt sân hận,
Tất chứng đạt Niết-Bàn."
370. "Ðoạn năm, từ bỏ năm
Tụ tập năm tối thượng
Tỷ kheo vượt năm ái
Xứng danh "Vượt bộc lưu"
371. "Tỷ kheo, hãy tu thiền,
Chớ buông lung phóng dật,
Tâm chớ đắm say dục,
Phóng dật, nuốt sắt nóng
Bị đốt, chớ than khổ!"
372. "Không trí tuệ, không thiền,
Không thiền, không trí tuệ.
Người có thiền có tuệ,
Nhất định gần Niết-Bàn."
373. "Bước vào ngôi nhà trống,
Tỷ kheo tâm an tịnh,
Thọ hưởng vui siêu nhân
Tịnh quán theo chánh pháp."
374. "Người luôn luôn chánh niệm,
Sự sanh diệt các uẩn,
Ðược hoan hỷ, hân hoan,
Chỉ bậc bất tử biết."
375. "Ðây Tỷ kheo có trí,
Tụ tập pháp căn bản
Hộ căn, biết vừa đủ,
Giữ gìn căn bản giới,
Thường gần gũi bạn lành,
Sống thanh tịnh tinh cần."
376. "Giao thiệp khéo thân thiện,
Cử chỉ mực đoan trang.
Do vậy hưởng vui nhiều,
Sẽ dứt mọi khổ đau."
377. "Như hoa Vassikà,
Quăng bỏ cánh úa tàn,
Cũng vậy vị Tỷ kheo,
Hãy giải thoát tham sân."
378. "Thân tịnh, lời an tịnh,
An tịnh, khéo thiền tịnh.
Tỷ kheo bỏ thế vật,
Xứng danh "bậc tịch tịnh ".
379. "Tự mình chỉ trích mình,
Tự mình dò xét mình,
Tỷ kheo tự phòng hộ
Chánh niệm, trú an lạc."
380. "Tự mình y chỉ mình,
Tự mình đi đến mình,
Vậy hãy tự điều phục,
Như khách buôn ngựa hiền."
381. "Tỷ kheo nhiều hân hoan,
Tịnh tín giáo pháp Phật,
Chứng cảnh giới tịch tịnh,
Các hạnh an tịnh lạc."
382. "Tỷ kheo tuy tuổi nhỏ
Siêng tu giáo pháp Phật,
Soi sáng thế gian này,
Như trăng thoát khỏi mây."
XXVI. Phẩm Bà-La-Môn
383. "Hỡi này Bà là môn,
Hãy tinh tấn đoạn dòng,
Từ bỏ các dục lạc,
Biết được hành đoạn diệt,
Người là bậc vô vi."
384. "Nhờ thường trú hai pháp
Ðến được bờ bên kia.
Bà-la-môn có trí,
Mọi kiết sử dứt sạch."
385. "Không bờ này, bờ kia
Cả hai bờ không có,
Lìa khổ, không trói buộc
Ta gọi Bà-la-môn."
386. "Tu thiền, trú ly trần
Phận sự xong, vô lậu,
Ðạt được đích tối thượng,
Ta gọi Bà-la-môn."
387. "Mặt trời sáng ban ngày,
Mặt trăng sáng ban đêm.
Khí giới sáng Sát lỵ,
Thiền định sáng Phạm chí.
Còn hào quang đức Phật,
Chói sáng cả ngày đêm."
388. "Dứt ác gọi Phạm chí,
Tịnh hạnh gọi Sa môn,
Tự mình xuất cấu uế,
Nên gọi bậc xuất gia."
389. "Chớ có đập Phạm chí!
Phạm chí chớ đập lại!
Xấu thay đập Phạm chí
Ðập trả lại xấu hơn!"
390. "Ðối vị Bà-la-môn,
Ðây không lợi ích nhỏ.
Khi ý không ái luyến,
Tâm hại được chận đứng,
Chỉ khi ấy khổ diệt,"
391. "Với người thân miệng ý,
Không làm các ác hạnh
Ba nghiệp được phòng hộ,
Ta gọi Bà-la-môn."
392. "Từ ai, biết chánh pháp
Bậc Chánh Giác thuyết giảng,
Hãy kính lễ vị ấy,
Như phạm chí chờ lửa."
393. "Ðược gọi Bà-la-môn,
Không vì đầu bện tóc,
Không chủng tộc, thọ sanh,
Ai thật chân, chánh, tịnh,
Mới gọi Bà-la-môn."
394. "Kẻ ngu, có ích gì
Bện tóc với da dê,
Nội tâm toàn phiền não,
Ngoài mặt đánh bóng suông."
395. "Người mặc áo đống rác,
Gầy ốm, lộ mạch gân,
Ðộc thân thiền trong rừng.
Ta gọi Bà-la-môn."
396 "Ta không gọi Phạm Chí,
Vì chỗ sanh, mẹ sanh.
Chỉ được gọi tên suông
Nếu tâm còn phiền não.
Không phiền não, chấp trước
Ta gọi Bà-la-môn."
397. "Ðoạn hết các kiết sử,
Không còn gì lo sợ
Không đắm trước buộc ràng
Ta gọi Bà-la-môn
398. "Bỏ đai da, bỏ cương
Bỏ dây, đồ sở thuộc,
Bỏ then chốt, sáng suốt,
Ta gọi Bà-la-môn."
399. "Không ác ý, nhẫn chịu,
Phỉ báng, đánh, phạt hình,
Lấy nhẫn làm quân lực,
Ta gọi Bà-la-môn."
400. "Không hận, hết bổn phận,
Trì giới, không tham ái,
Nhiếp phục, thân cuối cùng,
Ta gọi Bà-la-môn."
401. "Như nước trên lá sen,
Như hột cải đầu kim,
Người không nhiễm ái dục,
Ta gọi Bà-la-môn."
402. "Ai tự trên đời này,
Giác khổ, diệt trừ khổ,
Bỏ gánh nặng, giải thoát,
Ta gọi Bà-la-môn."
403. "Người trí tuệ sâu xa,
Khéo biết đạo, phi đạo
Chứng đạt đích vô thượng,
Ta gọi Bà-la-môn."
404. "Không liên hệ cả hai,
Xuất gia và thế tục,
Sống độc thân, ít dục,
Ta gọi Bà-la-môn."
405. "Bỏ trượng, đối chúng sanh,
Yếu kém hay kiên cường,
Không giết, không bảo giết,
Ta gọi Bà-la-môn."
406. "Thân thiện giữa thù địch
Ôn hòa giữa hung hăng.
Không nhiễm, giữa nhiễm trước,
Ta gọi Bà-la-môn."
407. "Người bỏ rơi tham sân,
Không mạn không ganh tị,
Như hột cải đầu kim,
Ta gọi Bà-la-môn."
408. "Nói lên lời ôn hòa,
Lợi ích và chân thật,
Không mất lòng một ai,
Ta gọi Bà-la-môn."
409. "Ở đời, vật dài, ngắn,
Nhỏ, lớn, đẹp hay xấu
Phàm không cho không lấy,
Ta gọi Bà-la-môn."
410. "Người không có hy cầu,
Ðời này và đời sau,
Không hy cầu, giải thoát,
Ta gọi Bà-la-môn."
411. "Người không còn tham ái,
Có trí, không nghi hoặc,
Thể nhập vào bất tử,
Ta gọi Bà-la-môn."
412. "Người sống ở đời này
Không nhiễm cả thiện ác,
Không sầu, sạch không bụi
Ta gọi Bà-la-môn."
413 "Như trăng, sạch không uế
Sáng trong và tịnh lặng,
Hữu ái, được đoạn tận,
Ta gọi Bà là môn."
414. "Vượt đường nguy hiểm này,
Nhiếp phục luân hồi, si,
Ðến bờ kia thiền định
Không dục ái, không nghi,
Không chấp trước, tịch tịnh,
Ta gọi Bà-la-môn."
415. "Ai ở đời, đoạn dục,
Bỏ nhà, sống xuất gia,
Dục hữu được đoạn tận,
Ta gọi Bà-la-môn."
416. "Ai ở đời đoạn ái
Bỏ nhà, sống xuất gia,
Ái hữu được đoạn tận,
Ta gọi Bà-la-môn."
417. "Bỏ trói buộc loài người,
Vượt trói buộc cõi trời.
Giải thoát mọi buộc ràng,
Ta gọi Bà-la-môn."
418. "Bỏ điều ưa, điều ghét,
Mát lạnh, diệt sanh y
Bậc anh hùng chiến thắng,
Nhiếp phục mọi thế giới,
Ta gọi Bà-la-môn."
419. "Ai hiểu rõ hoàn toàn
Sanh tử các chúng sanh,
Không nhiễm, khéo vượt qua,
Sáng suốt chân giác ngộ,
Ta gọi Bà-la-môn."
420. "Với ai, loài trời, người
Cùng với Càn thát bà,
Không biết chỗ thọ sanh
Lậu tận bậc La hán.
Ta gọi Bà-la-môn."
421 "Ai quá, hiện, vị lai
Không một sở hữu gì,
Không sở hữu không nắm,
Ta gọi Bà-la-môn."
422. "Bậc trâu chúa, thù thắng
Bậc anh hùng, đại sĩ,
Bậc chiến thắng, không nhiễm,
Bậc tẩy sạch, giác ngộ,
Ta gọi Bà-la-môn."
423. "Ai biết được đời trước,
Thấy thiên giới, đọa xứ,
Ðạt được sanh diệt tận
Thắng trí, tự viên thành
Bậc mâu ni đạo sĩ.
Viên mãn mọi thành tựu
Ta gọi Bà-la-môn."
I - Yamakavagga: Pairs
1-2
Phenomena are preceded by the heart,
ruled by the heart,
made of the heart.
If you speak or act
with a corrupted heart,
then suffering follows you —
as the wheel of the cart,
the track of the ox
that pulls it.
Phenomena are preceded by the heart,
ruled by the heart,
made of the heart.
If you speak or act
with a calm, bright heart,
then happiness follows you,
like a shadow
that never leaves.
3-6
'He insulted me,
hit me,
beat me,
robbed me'
— for those who brood on this,
hostility isn't stilled.
'He insulted me,
hit me,
beat me,
robbed me' —
for those who don't brood on this,
hostility is stilled.
Hostilities aren't stilled
through hostility,
regardless.
Hostilities are stilled
through non-hostility:
this, an unending truth.
Unlike those who don't realize
that we're here on the verge
of perishing,
those who do:
their quarrels are stilled.
7-8
One who stays focused on the beautiful,
is unrestrained with the senses,
knowing no moderation in food,
apathetic, unenergetic:
Mara overcomes him
as the wind, a weak tree.
One who stays focused on the foul,
is restrained with regard to the senses,
knowing moderation in food,
full of conviction & energy:
Mara does not overcome him
as the wind, a mountain of rock.
9-10
He who, depraved,
devoid
of truthfulness
& self-control,
puts on the ochre robe,
doesn't deserve the ochre robe.
But he who is free
of depravity
endowed
with truthfulness
& self-control,
well-established
in the precepts,
truly deserves the ochre robe.
11-12
Those who regard
non-essence as essence
and see essence as non-,
don't get to the essence,
ranging about in wrong resolves.
But those who know
essence as essence,
and non-essence as non-,
get to the essence,
ranging about in right resolves.
13-14
As rain seeps into
an ill-thatched hut,
so passion,
the undeveloped mind.
As rain doesn't seep into
a well-thatched hut,
so passion does not,
the well-developed mind.
15-18
Here he grieves
he grieves hereafter.
In both worlds
the wrong-doer grieves.
He grieves, he's afflicted,
seeing the corruption
of his deeds.
Here he rejoices
he rejoices hereafter.
In both worlds
the merit-maker rejoices.
He rejoices, is jubilant,
seeing the purity
of his deeds.
Here he's tormented
he's tormented hereafter.
In both worlds
the wrong-doer's tormented.
He's tormented at the thought,
'I've done wrong.'
Having gone to a bad destination,
he's tormented
all the more.
Here he delights
he delights hereafter.
In both worlds
the merit-maker delights.
He delights at the thought,
'I've made merit.'
Having gone to a good destination,
he delights
all the more.
19-20
If he recites many teachings, but
— heedless man —
doesn't do what they say,
like a cowherd counting the cattle of
others,
he has no share in the contemplative life.
If he recites next to nothing
but follows the Dhamma
in line with the Dhamma;
abandoning passion,
aversion, delusion;
alert,
his mind well-released,
not clinging
either here or hereafter:
he has his share in the contemplative life.
II - Appamadavagga: Heedfulness
21-24
Heedfulness: the path to the Deathless.
Heedlessness: the path to death.
The heedful do not die.
The heedless are as if
already dead.
Knowing this as a true distinction,
those wise in heedfulness
rejoice in heedfulness,
enjoying the range of the noble ones.
The enlightened, constantly
absorbed in jhana,
persevering,
firm in their effort:
they touch Unbinding,
the unexcelled rest
from the yoke.
Those with initiative,
mindful,
clean in action,
acting with due consideration,
heedful, restrained,
living the Dhamma:
their glory
grows.
25
Through initiative, heedfulness,
restraint, & self-control,
the wise would make
an island
no flood
can submerge.
26
They're addicted to heedlessness
— dullards, fools —
while one who is wise
cherishes heedfulness
as his highest wealth.
27
Don't give way to heedlessness
or to intimacy
with sensual delight —
for a heedful person,
absorbed in jhana,
attains an abundance of ease.
28
When the wise person drives out
heedlessness
with heedfulness,
having climbed the high tower
of discernment,
sorrow-free,
he observes the sorrowing crowd —
as the enlightened man,
having scaled
a summit,
the fools on the ground below.
29
Heedful among the heedless,
wakeful among those asleep,
just as a fast horse advances,
leaving the weak behind:
so the wise.
30
Through heedfulness, Indra won
to lordship over the gods.
Heedfulness is praised,
heedlessness censured —
always.
31-32
The monk delighting in heedfulness,
seeing danger in heedlessness,
advances like a fire,
burning fetters
great & small.
The monk delighting in heedfulness,
seeing danger in heedlessness
— incapable of falling back —
stands right on the verge
of Unbinding.
III - Cittavagga: The Mind
33-37
Quivering, wavering,
hard to guard,
to hold in check:
the mind.
The sage makes it straight —
like a fletcher,
the shaft of an arrow.
Like a fish
pulled from its home in the water
& thrown on land:
this mind flips & flaps about
to escape Mara's sway.
Hard to hold down,
nimble,
alighting wherever it likes:
the mind.
Its taming is good.
The mind well-tamed
brings ease.
So hard to see,
so very, very subtle,
alighting wherever it likes:
the mind.
The wise should guard it.
The mind protected
brings ease.
Wandering far,
going alone,
bodiless,
lying in a cave:
the mind.
Those who restrain it:
from Mara's bonds
they'll be freed.
38
For a person of unsteady mind,
not knowing true Dhamma,
serenity
set adrift:
discernment doesn't grow full.
39
For a person of unsoddened mind,
unassaulted
awareness,
abandoning merit & evil,
wakeful,
there is no danger
no fear.
40
Knowing this body
is like a clay jar,
securing this mind
like a fort,
attack Mara
with the spear of discernment,
then guard what's won
without settling there,
without laying claim.
41
All too soon, this body
will lie on the ground
cast off,
bereft of consciousness,
like a useless scrap
of wood.
42-43
Whatever an enemy might do
to an enemy,
or a foe to a foe,
the ill-directed mind
can do to you
even worse.
Whatever a mother, father
or other kinsman
might do for you,
the well-directed mind
can do for you
even better.
IV - Pupphavagga: Blossoms
44-45
Who will penetrate this earth
& this realm of death
with all its gods?
Who will ferret out
the well-taught Dhamma-saying,
as the skillful flower-arranger
the flower?
The learner-on-the-path
will penetrate this earth
& this realm of death
with all its gods.
The learner-on-the-path
will ferret out
the well-taught Dhamma-saying,
as the skillful flower-arranger
the flower.
46
Knowing this body
is like foam,
realizing its nature
— a mirage —
cutting out
the blossoms of Mara,
you go where the King of Death
can't see.
47-48
The man immersed in
gathering blossoms,
his heart distracted:
death sweeps him away —
as a great flood,
a village asleep.
The man immersed in
gathering blossoms,
his heart distracted,
insatiable in sensual pleasures:
the End-Maker holds him
under his sway.
49
As a bee — without harming
the blossom,
its color,
its fragrance —
takes its nectar & flies away:
so should the sage
go through a village.
50
Focus,
not on the rudenesses of others,
not on what they've done
or left undone,
but on what you
have & haven't done
yourself.
51-52
Just like a blossom,
bright colored
but scentless:
a well-spoken word
is fruitless
when not carried out.
Just like a blossom,
bright colored
& full of scent:
a well-spoken word
is fruitful
when well carried out.
53
Just as from a heap of flowers
many garland strands can be made,
even so
one born & mortal
should do
— with what's born & is mortal —
many a skillful thing.
54-56
No flower's scent
goes against the wind —
not sandalwood,
jasmine,
tagara.
But the scent of the good
does go against the wind.
The person of integrity
wafts a scent
in every direction.
Sandalwood, tagara,
lotus, & jasmine:
Among these scents,
the scent of virtue
is unsurpassed.
Next to nothing, this fragrance
— sandalwood, tagara —
while the scent of the virtuous
wafts to the gods,
supreme.
57
Those consummate in virtue,
dwelling in heedfulness,
released through right knowing:
Mara can't follow their tracks.
58-59
As in a pile of rubbish
cast by the side of a highway
a lotus might grow
clean-smelling
pleasing the heart,
so in the midst of the rubbish-like,
people run-of-the-mill & blind,
there dazzles with discernment
the disciple of the Rightly
Self-Awakened One.
V- Balavagga: Fools
60
Long for the wakeful is the night.
Long for the weary, a league.
For fools
unaware of True Dhamma,
samsara
is long.
61
If, in your course, you don't meet
your equal, your better,
then continue your course,
firmly,
alone.
There's no fellowship with fools.
62
'I have sons, I have wealth' —
the fool torments himself.
When even he himself
doesn't belong to himself,
how then sons?
How wealth?
63
A fool with a sense of his foolishness
is — at least to that extent — wise.
But a fool who thinks himself wise
really deserves to be called
a fool.
64-65
Even if for a lifetime
the fool stays with the wise,
he knows nothing of the Dhamma —
as the ladle,
the taste of the soup.
Even if for a moment,
the perceptive person stays with the wise,
he immediately knows the Dhamma —
as the tongue,
the taste of the soup.
66
Fools, their wisdom weak,
are their own enemies
as they go through life,
doing evil
that bears
bitter fruit.
67-68
It's not good,
the doing of the deed
that, once it's done,
you regret,
whose result you reap crying,
your face in tears.
It's good,
the doing of the deed
that, once it's done,
you don't regret,
whose result you reap gratified,
happy at heart.
69
As long as evil has yet to ripen,
the fool mistakes it for honey.
But when that evil ripens,
the fool falls into
pain.
70
Month after month
the fool might eat
only a tip-of-grass measure of food,
but he wouldn't be worth
one sixteenth
of those who've fathomed
the Dhamma.
71
An evil deed, when done,
doesn't — like ready milk —
come out right away.
It follows the fool,
smoldering
like a fire
hidden in ashes.
72-74
Only for his ruin
does renown come to the fool.
It ravages his bright fortune
& rips his head apart.
He would want unwarranted status,
preeminence among monks,
authority among monasteries,
homage from lay families.
'Let householders & those gone forth
both think that this
was done by me alone.
May I alone determine
what's a duty, what's not':
the resolve of a fool
as they grow —
his desire & pride.
75
The path to material gain
goes one way,
the way to Unbinding,
another.
Realizing this, the monk,
a disciple to the Awakened One,
should not relish offerings,
should cultivate seclusion
instead.
VI - Panditavagga: The Wise
76-77
Regard him as one who
points out
treasure,
the wise one who
seeing your faults
rebukes you.
Stay with this sort of sage.
For the one who stays
with a sage of this sort,
things get better,
not worse.
Let him admonish, instruct,
deflect you
away from poor manners.
To the good, he's endearing;
to the bad, he's not.
78
Don't associate with bad friends.
Don't associate with the low.
Associate with admirable friends.
Associate with the best.
79
Drinking the Dhamma,
refreshed by the Dhamma,
one sleeps at ease
with clear awareness & calm.
In the Dhamma revealed
by the noble ones,
the wise person
always delights.
80
Irrigators guide the water.
Fletchers shape the arrow shaft.
Carpenters shape the wood.
The wise control
themselves.
81
As a single slab of rock
won't budge in the wind,
so the wise are not moved
by praise,
by blame.
82
Like a deep lake,
clear, unruffled, & calm:
so the wise become clear,
calm,
on hearing words of the Dhamma.
83
Everywhere, truly,
those of integrity
stand apart.
They, the good,
don't chatter in hopes
of favor or gains.
When touched
now by pleasure,
now pain,
the wise give no sign
of high
or low.
84
One who wouldn't —
not for his own sake
nor that of another —
hanker for
wealth,
a son,
a kingdom,
his own fulfillment,
by unrighteous means:
he is righteous, rich
in virtue,
discernment.
85-89
Few are the people
who reach the Far Shore.
These others
simply scurry along
this shore.
But those who practice Dhamma
in line with the well-taught Dhamma,
will cross over the realm of Death
so hard to transcend.
Forsaking dark practices,
the wise person
should develop the bright,
having gone from home
to no-home
in seclusion, so hard to enjoy.
There he should wish for delight,
discarding sensuality —
he who has nothing.
He should cleanse himself — wise —
of what defiles the mind.
Whose minds are well-developed
in the factors of self-awakening,
who delight in non-clinging,
relinquishing grasping —
resplendent,
their effluents ended:
they, in the world,
are Unbound.
VII – Arahantavagga: Arahants
90
In one who
has gone the full distance,
is free from sorrow,
is fully released
in all respects,
has abandoned all bonds:
no fever is found.
91
The mindful keep active,
don't delight in settling back.
They renounce every home,
every home,
like swans taking off from a lake.
92-93
Not hoarding,
having comprehended food,
their pasture — emptiness
& freedom without sign:
their trail,
like that of birds through space,
can't be traced.
Effluents ended,
independent of nutriment,
their pasture — emptiness
& freedom without sign:
their trail,
like that of birds through space,
can't be traced.
94-96
He whose senses are steadied
like stallions
well-trained by the charioteer,
his conceit abandoned,
free of effluent,
Such:
even devas adore him.
Like the earth, he doesn't react —
cultured,
Such,
like Indra's pillar,
like a lake free of mud.
For him
— Such —
there's no traveling on.
Calm is his mind,
calm his speech
& his deed:
one who's released through right knowing,
pacified,
Such.
97
The man
faithless / beyond conviction
ungrateful / knowing the Unmade
a burglar / who has severed connections
who's destroyed
his chances / conditions
who eats vomit: / has disgorged expectations:
the ultimate person.
98
In village or wilds,
valley, plateau:
that place is delightful
where arahants dwell.
99
Delightful wilds
where the crowds don't delight,
those free from passion
delight,
for they're not searching
for sensual pleasures.
VIII - Sahassavagga: Thousands
100-102
Better
than if there were thousands
of meaningless words is
one
meaningful
word
that on hearing
brings peace.
Better
than if there were thousands
of meaningless verses is
one
meaningful
verse
that on hearing
brings peace.
And better than chanting hundreds
of meaningless verses is
one
Dhamma-saying
that on hearing
brings peace.
103-105
Greater in battle
than the man who would conquer
a thousand-thousand men,
is he who would conquer
just one —
himself.
Better to conquer yourself
than others.
When you've trained yourself,
living in constant self-control,
neither a deva nor gandhabba,
nor a Mara banded with Brahmas,
could turn that triumph
back into defeat.
106-108
You could, month by month,
at a cost of thousands,
conduct sacrifices
a hundred times,
or
pay a single moment's homage
to one person,
self-cultivated.
Better than a hundred years of sacrifices
would that act of homage be.
You could, for a hundred years,
live in a forest
tending a fire,
or
pay a single moment's homage
to one person,
self-cultivated.
Better than a hundred years of sacrifices
would that act of homage be.
Everything offered
or sacrificed in the world
for an entire year by one seeking merit
doesn't come to a fourth.
Better to pay respect
to those who've gone
the straight way.
109
If you're respectful by habit,
constantly honoring the worthy,
four things increase:
long life, beauty,
happiness, strength.
110-115
Better than a hundred years
lived without virtue, uncentered, is
one day
lived by a virtuous person
absorbed in jhana.
And better than a hundred years
lived undiscerning, uncentered, is
one day
lived by a discerning person
absorbed in jhana.
And better than a hundred years
lived apathetic & unenergetic, is
one day
lived energetic & firm.
And better than a hundred years
lived without seeing
arising & passing away, is
one day
lived seeing
arising & passing away.
And better than a hundred years
lived without seeing
the Deathless state, is
one day
lived seeing
the Deathless state.
And better than a hundred years
lived without seeing
the ultimate Dhamma, is
one day
lived seeing
the ultimate Dhamma.
IX - Papavagga: Evil
116
Be quick in doing
what's admirable.
Restrain your mind
from what's evil.
When you're slow
in making merit,
evil delights the mind.
117-118
If a person does evil,
he shouldn't do it again & again,
shouldn't develop a penchant for it.
To accumulate evil
brings pain.
If a person makes merit,
he should do it again & again,
should develop a penchant for it.
To accumulate merit
brings ease.
119-120
Even the evil
meet with good fortune
as long as their evil
has yet to mature.
But when it's matured
that's when they meet
with evil.
Even the good
meet with bad fortune
as long as their good
has yet to mature.
But when it's matured
that's when they meet
with good fortune.
121-122
Don't underestimate evil
('It won't amount to much').
A water jar fills,
even with water
falling in drops.
With evil — even if
bit
by
bit,
habitually —
the fool fills himself full.
Don't underestimate merit
('It won't amount to much').
A water jar fills,
even with water
falling in drops.
With merit — even if
bit
by
bit,
habitually —
the enlightened one fills himself full.
123
Like a merchant with a small
but well-laden caravan
— a dangerous road,
like a person who loves life
— a poison,
one should avoid
— evil deeds.
124
If there's no wound on the hand,
that hand can hold poison.
Poison won't penetrate
where there's no wound.
There's no evil
for those who don't do it.
125
Whoever harasses
an innocent man,
a man pure, without blemish:
the evil comes right back to the fool
like fine dust
thrown against the wind.
126
Some are born in the human womb,
evildoers in hell,
those on the good course go
to heaven,
while those without effluent:
totally unbound.
127-128
Not up in the air,
nor in the middle of the sea,
nor going into a cleft in the mountains
— nowhere on earth —
is a spot to be found
where you could stay & escape
your evil deed.
Not up in the air,
nor in the middle of the sea,
nor going into a cleft in the mountains
— nowhere on earth —
is a spot to be found
where you could stay & not succumb
to death.
X - Dandavagga: The Rod
129-130
All
tremble at the rod,
all
are fearful of death.
Drawing the parallel to
yourself,
neither kill nor get others to kill.
All
tremble at the rod,
all
hold their life dear.
Drawing the parallel to
yourself,
neither kill nor get others to kill.
131-132
Whoever takes a rod
to harm living beings desiring ease,
when he himself is looking for ease,
will meet with no ease after death.
Whoever doesn't take a rod
to harm living beings desiring ease,
when he himself is looking for ease,
will meet with ease after death.
133
Speak harshly to no one,
or the words will be thrown
right back at you.
Contentious talk is painful,
for you get struck by rods in return.
134
If, like a flattened metal pot
you don't resound,
you've attained an Unbinding;
in you there's found
no contention.
135
As a cowherd with a rod
drives cows to the field,
so aging & death
drive the life
of living beings.
136
When doing evil deeds,
the fool is oblivious.
The dullard
is tormented
by his own deeds,
as if burned by a fire.
137-140
Whoever, with a rod,
harasses an innocent man, unarmed,
quickly falls into any of ten things:
harsh pains, devastation, a broken body, grave illness,
mental derangement, trouble with the government,
violent slander, relatives lost, property dissolved,
houses burned down.
At the break-up of the body
this one with no discernment,
reappears in
hell.
141-142
Neither nakedness nor matted hair
nor mud nor the refusal of food
nor sleeping on the bare ground
nor dust & dirt nor squatting austerities
cleanses the mortal
who's not gone beyond doubt.
If, though adorned, one lives in tune
with the chaste life
— calmed, tamed, & assured —
having put down the rod toward all beings,
he's a contemplative
a brahman
a monk.
143
Who in the world
is a man constrained by conscience,
who awakens to censure
like a fine stallion to the whip?
144
Like a fine stallion
struck with a whip,
be ardent & chastened.
Through conviction
virtue, persistence,
concentration, judgment,
consummate in knowledge & conduct,
mindful,
you'll abandon this not-insignificant pain.
145
Irrigators guide the water.
Fletchers shape the arrow shaft.
Carpenters shape the wood.
Those of good practices control
themselves.
XI - Jaravagga: Aging
146
What laughter, why joy,
when constantly aflame?
Enveloped in darkness,
don't you look for a lamp?
147
Look at the beautified image,
a heap of festering wounds, shored up:
ill, but the object
of many resolves,
where there is nothing
lasting or sure.
148
Worn out is this body,
a nest of diseases, dissolving.
This putrid conglomeration
is bound to break up,
for life is hemmed in with death.
149
On seeing these bones
discarded
like gourds in the fall,
pigeon-gray:
what delight?
150
A city made of bones,
plastered over with flesh & blood,
whose hidden treasures are:
pride & contempt,
aging & death.
151
Even royal chariots
well-embellished
get run down,
and so does the body
succumb to old age.
But the Dhamma of the good
doesn't succumb to old age:
the good let the civilized know.
152
This unlistening man
matures like an ox.
His muscles develop,
his discernment not.
153-154
Through the round of many births I roamed
without reward,
without rest,
seeking the house-builder.
Painful is birth
again & again.
House-builder, you're seen!
You will not build a house again.
All your rafters broken,
the ridge pole dismantled,
immersed in dismantling, the mind
has attained to the end of craving.
155-156
Neither living the chaste life
nor gaining wealth in their youth,
they waste away like old herons
in a dried-up lake
depleted of fish.
Neither living the chaste life
nor gaining wealth in their youth,
they lie around,
misfired from the bow,
sighing over old times.
XII - Attavagga: Self
157
If you hold yourself dear
then guard, guard yourself well.
The wise person would stay awake
nursing himself
in any of the three watches of the night,
the three stages of life.
158
First
he'd settle himself
in what is correct,
only then
teach others.
He wouldn't stain his name
: he is wise.
159
If you'd mold yourself
the way you teach others,
then, well-trained,
go ahead & tame —
for, as they say,
what's hard to tame is you
yourself.
160
Your own self is
your own mainstay,
for who else could your mainstay be?
With you yourself well-trained
you obtain the mainstay
hard to obtain.
161
The evil he himself has done
— self-born, self-created —
grinds down the dullard,
as a diamond, a precious stone.
162
When overspread by extreme vice —
like a sal tree by a vine —
you do to yourself
what an enemy would wish.
163
They're easy to do —
things of no good
& no use to yourself.
What's truly useful & good
is truly harder than hard to do.
164
The teaching of those who live the Dhamma,
worthy ones, noble:
whoever maligns it
— a dullard,
inspired by evil view —
bears fruit for his own destruction,
like the fruiting of the bamboo.
165
Evil is done by oneself
by oneself is one defiled.
Evil is left undone by oneself
by oneself is one cleansed.
Purity & impurity are one's own doing.
No one purifies another.
No other purifies one.
166
Don't sacrifice your own welfare
for that of another,
no matter how great.
Realizing your own true welfare,
be intent on just that.
XIII - Lokavagga: Worlds
167
Don't associate with lowly qualities.
Don't consort with heedlessness.
Don't associate with wrong views.
Don't busy yourself with the world.
168-169
Get up! Don't be heedless.
Live the Dhamma well.
One who lives the Dhamma
sleeps with ease
in this world & the next.
Live the Dhamma well.
Don't live it badly.
One who lives the Dhamma
sleeps with ease
in this world & the next.
170
See it as a bubble,
see it as a mirage:
one who regards the world this way
the King of Death doesn't see.
171
Come look at this world
all decked out
like a royal chariot,
where fools plunge in,
while those who know
don't cling.
172-173
Who once was heedless,
but later is not,
brightens the world
like the moon set free from a cloud.
His evil-done deed
is replaced with skillfulness:
he brightens the world
like the moon set free from a cloud.
174
Blinded this world —
how few here see clearly!
Just as birds who've escaped
from a net are
few, few
are the people
who make it to heaven.
175
Swans fly the path of the sun;
those with the power fly through space;
the enlightened flee from the world,
having defeated the armies of Mara.
176
The person who tells a lie,
who transgresses in this one thing,
transcending concern for the world beyond:
there's no evil
he might not do.
177
No misers go
to the world of the devas.
Those who don't praise giving
are fools.
The enlightened
express their approval for giving
and so find ease
in the world beyond.
178
Sole dominion over the earth,
going to heaven,
lordship over all worlds:
the fruit of stream-entry
excels them.
XIV - Buddhavagga: Awakened
179-180
Whose conquest can't be undone,
whose conquest no one in the world
can reach;
awakened, his pasture endless,
pathless:
by what path will you lead him astray?
In whom there's no craving
— the sticky ensnarer —
to lead him anywherever at all;
awakened, his pasture endless,
pathless:
by what path will you lead him astray?
181
They, the enlightened, intent on jhana,
delighting in stilling
& renunciation,
self-awakened & mindful:
even the devas
view them with envy.
182
Hard the winning of a human birth.
Hard the life of mortals.
Hard the chance to hear the true Dhamma.
Hard the arising of Awakened Ones.
183-185
The non-doing of any evil,
the performance of what's skillful,
the cleansing of one's own mind:
this is the teaching
of the Awakened.
Patient endurance:
the foremost austerity.
Unbinding:
the foremost,
so say the Awakened.
He who injures another
is no contemplative.
He who mistreats another,
no monk.
Not disparaging, not injuring,
restraint in line with the Patimokkha,
moderation in food,
dwelling in seclusion,
commitment to the heightened mind:
this is the teaching
of the Awakened.
186-187
Not even if it rained gold coins
would we have our fill
of sensual pleasures.
'Stressful,
they give little enjoyment' —
knowing this, the wise one
finds no delight
even in heavenly sensual pleasures.
He is one who delights
in the ending of craving,
a disciple of the Rightly
Self-Awakened One.
188-192
They go to many a refuge,
to mountains and forests,
to park and tree shrines:
people threatened with danger.
That's not the secure refuge,
not the supreme refuge,
that's not the refuge,
having gone to which,
you gain release
from all suffering & stress.
But when, having gone
to the Buddha, Dhamma,
& Sangha for refuge,
you see with right discernment
the four noble truths —
stress,
the cause of stress,
the transcending of stress,
& the noble eightfold path,
the way to the stilling of stress:
that's the secure refuge,
that, the supreme refuge,
that is the refuge,
having gone to which,
you gain release
from all suffering & stress.
193
It's hard to come by
a thoroughbred of a man.
It's simply not true
that he's born everywhere.
Wherever he's born, an enlightened one,
the family prospers,
is happy.
194
A blessing: the arising of Awakened Ones.
A blessing: the teaching of true Dhamma.
A blessing: the concord of the Sangha.
The austerity of those in concord
is a blessing.
195-196
If you worship those worthy of worship,
— Awakened Ones or their disciples —
who've transcended
objectifications,
lamentation,
& grief,
who are unendangered,
fearless,
unbound:
there's no measure for reckoning
that your merit's 'this much.'
XV - Sukhavagga: Happy
197-200
How very happily we live,
free from hostility
among those who are hostile.
Among hostile people,
free from hostility we dwell.
How very happily we live,
free from misery
among those who are miserable.
Among miserable people,
free from misery we dwell.
How very happily we live,
free from busyness
among those who are busy.
Among busy people,
free from busyness we dwell.
How very happily we live,
we who have nothing.
We will feed on rapture
like the Radiant gods.
201
Winning gives birth to hostility.
Losing, one lies down in pain.
The calmed lie down with ease,
having set
winning & losing
aside.
202-204
There's no fire like passion,
no loss like anger,
no pain like the aggregates,
no ease other than peace.
Hunger: the foremost illness.
Fabrications: the foremost pain.
For one knowing this truth
as it actually is,
Unbinding
is the foremost ease.
Freedom from illness: the foremost good fortune.
Contentment: the foremost wealth.
Trust: the foremost kinship.
Unbinding: the foremost ease.
205
Drinking the nourishment,
the flavor,
of seclusion & calm,
one is freed from evil, devoid
of distress,
refreshed with the nourishment
of rapture in the Dhamma.
206-208
It's good to see Noble Ones.
Happy their company — always.
Through not seeing fools
constantly, constantly
one would be happy.
For, living with a fool,
one grieves a long time.
Painful is communion with fools,
as with an enemy —
always.
Happy is communion
with the enlightened,
as with a gathering of kin.
So:
the enlightened man —
discerning, learned,
enduring, dutiful, noble,
intelligent, a man of integrity:
follow him
— one of this sort —
as the moon, the path
of the zodiac stars.
XVI - Piyavagga: Dear Ones
209
Having applied himself
to what was not his own task,
and not having applied himself
to what was,
having disregarded the goal
to grasp at what he held dear,
he now envies those
who kept after themselves,
took themselves
to task.
210-211
Don't ever — regardless —
be conjoined with what's dear
or undear.
It's painful
not to see what's dear
or to see what's not.
So don't make anything dear,
for it's dreadful to be far
from what's dear.
No bonds are found
for those for whom
there's neither dear
nor undear.
212-216
From what's dear is born grief,
from what's dear is born fear.
For one freed from what's dear
there's no grief
— so how fear?
From what's loved is born grief,
from what's loved is born fear.
For one freed from what's loved
there's no grief
— so how fear?
From delight is born grief,
from delight is born fear.
For one freed from delight
there's no grief
— so how fear?
From sensuality is born grief,
from sensuality is born fear.
For one freed from sensuality
there's no grief
— so how fear?
From craving is born grief,
from craving is born fear.
For one freed from craving
there's no grief
— so how fear?
217
One consummate in virtue & vision,
judicious,
speaking the truth,
doing his own task:
the world holds him dear.
218
If
you've given birth to a wish
for what can't be expressed,
are suffused with heart,
your mind not enmeshed
in sensual passions:
you're said to be
in the up-flowing stream.
219-220
A man long absent
comes home safe from afar.
His kin, his friends, his companions,
delight in his return.
In just the same way,
when you've done good
& gone from this world
to the world beyond,
your good deeds receive you —
as kin, someone dear
come home.
XVII - Kodhavagga: Anger
221
Abandon anger,
be done with conceit,
get beyond every fetter.
When for name & form
you have no attachment
— have nothing at all —
no sufferings, no stresses, invade.
222
When anger arises,
whoever keeps firm control
as if with a racing chariot:
him
I call a master charioteer.
Anyone else,
a rein-holder —
that's all.
223
Conquer anger
with lack of anger;
bad, with good;
stinginess, with a gift;
a liar, with truth.
224
By telling the truth;
by not growing angry;
by giving, when asked,
no matter how little you have:
by these three things
you enter the presence of devas.
225
Gentle sages,
constantly restrained in body,
go to the unwavering state
where, having gone,
there's no grief.
226
Those who always stay wakeful,
training by day & by night,
keen on Unbinding:
their effluents come to an end.
227-228
This has come down from old, Atula,
& not just from today:
they find fault with one
who sits silent,
they find fault with one
who speaks a great deal,
they find fault with one
who measures his words.
There's no one unfaulted in the world.
There never was,
will be,
nor at present is found
anyone entirely faulted
or entirely praised.
229-230
If knowledgeable people praise him,
having observed him
day after day
to be blameless in conduct, intelligent,
endowed with discernment & virtue:
like an ingot of gold —
who's fit to find fault with him?
Even devas praise him.
Even by Brahmas he's praised.
231-234
Guard against anger
erupting in body;
in body, be restrained.
Having abandoned bodily misconduct,
live conducting yourself well
in body.
Guard against anger
erupting in speech;
in speech, be restrained.
Having abandoned verbal misconduct,
live conducting yourself well
in speech.
Guard against anger
erupting in mind;
in mind, be restrained.
Having abandoned mental misconduct,
live conducting yourself well
in mind.
Those restrained in body
— the enlightened —
restrained in speech & in mind
— enlightened —
are the ones whose restraint is secure.
XVIII - Malavagga: Impurities
235-238
You are now
like a yellowed leaf.
Already
Yama's minions stand near.
You stand at the door to departure
but have yet to provide
for the journey.
Make an island for yourself!
Work quickly! Be wise!
With impurities all blown away,
unblemished,
you'll reach the divine realm
of the noble ones.
You are now
right at the end of your time.
You are headed
to Yama's presence,
with no place to rest along the way,
but have yet to provide
for the journey.
Make an island for yourself!
Work quickly! Be wise!
With impurities all blown away,
unblemished,
you won't again undergo birth
& aging.
239
Just as a silver smith
step by
step,
bit by
bit,
moment to
moment,
blows away the impurities
of molten silver —
so the wise man, his own.
240
Just as rust
— iron's impurity —
eats the very iron
from which it is born,
so the deeds
of one who lives slovenly
lead him on
to a bad destination.
241-243
No recitation: the ruinous impurity
of chants.
No initiative: of a household.
Indolence: of beauty.
Heedlessness: of a guard.
In a woman, misconduct is an impurity.
In a donor, stinginess.
Evil deeds are the real impurities
in this world & the next.
More impure than these impurities
is the ultimate impurity:
ignorance.
Having abandoned this impurity,
monks, you're impurity-free.
244-245
Life's easy to live
for someone unscrupulous,
cunning as a crow,
corrupt, back-biting,
forward, & brash;
but for someone who's constantly
scrupulous, cautious,
observant, sincere,
pure in his livelihood,
clean in his pursuits,
it's hard.
246-248
Whoever kills, lies, steals,
goes to someone else's wife,
& is addicted to intoxicants,
digs himself up
by the root
right here in this world.
So know, my good man,
that bad deeds are reckless.
Don't let greed & unrighteousness
oppress you with long-term pain.
249-250
People give
in line with their faith,
in line with conviction.
Whoever gets flustered
at food & drink given to others,
attains no concentration
by day or by night.
But one in whom this is
cut through
up- rooted
wiped out —
attains concentration
by day or by night.
251
There's no fire like passion,
no seizure like anger,
no snare like delusion,
no river like craving.
252-253
It's easy to see
the errors of others,
but hard to see
your own.
You winnow like chaff
the errors of others,
but conceal your own —
like a cheat, an unlucky throw.
If you focus on the errors of others,
constantly finding fault,
your effluents flourish.
You're far from their ending.
254-255
There's no trail in space,
no outside contemplative.
People are smitten
with objectifications,
but devoid of objectification are
the Tathagatas.
There's no trail in space,
no outside contemplative,
no eternal fabrications,
no wavering in the Awakened.
XIX - Dhammatthavagga: The Judge
256-257
To pass judgment hurriedly
doesn't mean you're a judge.
The wise one, weighing both
the right judgment & wrong,
judges others impartially —
unhurriedly, in line with the Dhamma,
guarding the Dhamma,
guarded by Dhamma,
intelligent:
he's called a judge.
258-259
Simply talking a lot
doesn't mean one is wise.
Whoever's secure —
no hostility,
fear —
is said to be wise.
Simply talking a lot
doesn't maintain the Dhamma.
Whoever
— although he's heard next to nothing —
sees Dhamma through his body,
is not heedless of Dhamma:
he's one who maintains the Dhamma.
260-261
A head of gray hairs
doesn't mean one's an elder.
Advanced in years,
one's called an old fool.
But one in whom there is
truth, restraint,
rectitude, gentleness,
self-control —
he's called an elder,
his impurities disgorged,
enlightened.
262-263
Not by suave conversation
or lotus-like coloring
does an envious, miserly cheat
become an exemplary man.
But one in whom this is
cut through
up- rooted
wiped out —
he's called exemplary,
his aversion disgorged,
intelligent.
264-265
A shaven head
doesn't mean a contemplative.
The liar observing no duties,
filled with greed & desire:
what kind of contemplative's he?
But whoever tunes out
the dissonance
of his evil qualities
— large or small —
in every way
by bringing evil to consonance:
he's called a contemplative.
266-267
Begging from others
doesn't mean one's a monk.
As long as one follows
householders' ways,
one is no monk at all.
But whoever puts aside
both merit & evil and,
living the chaste life,
judiciously
goes through the world:
he's called a monk.
268-269
Not by silence
does someone confused
& unknowing
turn into a sage.
But whoever — wise,
as if holding the scales,
taking the excellent —
rejects evil deeds:
he is a sage,
that's how he's a sage.
Whoever can weigh
both sides of the world:
that's how he's called
a sage.
270
Not by harming life
does one become noble.
One is termed noble
for being gentle
to all living things.
271-272
Monk,
don't
on account of
your precepts & practices,
great erudition,
concentration attainments,
secluded dwelling,
or the thought, 'I touch
the renunciate ease
that run-of-the-mill people
don't know':
ever let yourself get complacent
when the ending of effluents
is still unattained.
XX - Maggavagga: The Path
273
Of paths, the eightfold is best.
Of truths, the four sayings.
Of qualities, dispassion.
Of two-footed beings,
the one with the eyes
to see.
274-276
Just this
is the path
— there is no other —
to purify vision.
Follow it,
and that will be Mara's
bewilderment.
Following it,
you put an end
to suffering & stress.
I have taught you this path
having known
— for your knowing —
the extraction of arrows.
It's for you to strive
ardently.
Tathagatas simply
point out the way.
Those who practice,
absorbed in jhana:
from Mara's bonds
they'll be freed.
277-279
When you see with discernment,
'All fabrications are inconstant' —
you grow disenchanted with stress.
This is the path
to purity.
When you see with discernment,
'All fabrications are stressful' —
you grow disenchanted with stress.
This is the path
to purity.
When you see with discernment,
'All phenomena are not-self' —
you grow disenchanted with stress.
This is the path
to purity.
280
At the time for initiative
he takes no initiative.
Young, strong, but lethargic,
the resolves of his heart
exhausted,
the lazy, lethargic one
loses the path
to discernment.
281
Guarded in speech,
well-restrained in mind,
you should do nothing unskillful
in body.
Purify
these three courses of action.
Bring to fruition
the path that seers have proclaimed.
282
From striving comes wisdom;
from not, wisdom's end.
Knowing these two courses
— to development,
decline —
conduct yourself
so that wisdom will grow.
283-285
Cut down
the forest of desire,
not the forest of trees.
From the forest of desire
come danger & fear.
Having cut down this forest
& its underbrush, monks,
be deforested.
For as long as the least
bit of underbrush
of a man for women
is not cleared away,
the heart is fixated
like a suckling calf
on its mother.
Crush
your sense of self-allure
like an autumn lily
in the hand.
Nurture only the path to peace
— Unbinding —
as taught by the One Well Gone.
286-287
'Here I'll stay for the rains.
Here, for the summer & winter.'
So imagines the fool,
unaware of obstructions.
That drunk-on-his-sons-&-cattle man,
all tangled up in the mind:
death sweeps him away —
as a great flood,
a village asleep.
288-289
There are no sons
to give shelter,
no father,
no family
for one seized by the Ender,
no shelter among kin.
Conscious
of this compelling reason,
the wise man, restrained by virtue,
should make the path pure
— right away —
that goes all the way to Unbinding.
XXI - Pakinnakavagga: Miscellany
290
If, by forsaking
a limited ease,
he would see
an abundance of ease,
the enlightened man
would forsake
the limited ease
for the sake
of the abundant.
291
He wants his own ease
by giving others dis-ease.
Intertwined in the inter-
action of hostility,
from hostility
he's not set free.
292-293
In those who
reject what should,
& do what shouldn't be done
— heedless, insolent —
effluents grow.
But for those who
are well-applied, constantly,
to mindfulness immersed in the body;
don't indulge
in what shouldn't be done
& persist
in what should
— mindful, alert —
effluents come to an end.
294-295
Having killed mother & father,
two warrior kings,
the kingdom & its dependency —
the brahman, untroubled, travels on.
Having killed mother & father,
two learned kings,
&, fifth, a tiger —
the brahman, untroubled, travels on.
296-301
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose mindfulness, both day & night,
is constantly immersed
in the Buddha.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose mindfulness, both day & night,
is constantly immersed
in the Dhamma.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose mindfulness, both day & night,
is constantly immersed
in the Sangha.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose mindfulness, both day & night,
is constantly immersed
in the body.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose hearts delight, both day & night,
in harmlessness.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose hearts delight, both day & night,
in developing the mind.
302
Hard is the life gone forth,
hard to delight in.
Hard is the miserable
householder's life.
It's painful to stay with dissonant people,
painful to travel the road.
So be neither traveler
nor pained.
303
The man of conviction
endowed with virtue,
glory, & wealth:
wherever he goes
he is honored.
304
The good shine from afar
like the snowy Himalayas.
The bad don't appear
even when near,
like arrows shot into the night.
305
Sitting alone,
resting alone,
walking alone,
untiring.
Taming himself,
he'd delight alone —
alone in the forest.
XXII - Nirayavagga: Hell
306
He goes to hell,
the one who asserts
what didn't take place,
as does the one
who, having done,
says, 'I didn't.'
Both — low-acting people —
there become equal:
after death, in the world beyond.
307-308
An ochre robe tied 'round their necks,
many with evil qualities
— unrestrained, evil —
rearise, because of their evil acts,
in hell.
Better to eat an iron ball
— glowing, aflame —
than that, unprincipled &
unrestrained,
you should eat the alms of the country.
309-310
Four things befall the heedless man
who lies down with the wife of another:
a wealth of demerit;
a lack of good sleep;
third, censure;
fourth, hell.
A wealth of demerit, an evil destination,
& the brief delight of a
fearful man with a
fearful woman,
& the king inflicts a harsh punishment.
So
no man should lie down
with the wife of another.
311-314
Just as sharp-bladed grass,
if wrongly held,
wounds the very hand that holds it —
the contemplative life, if wrongly grasped,
drags you down to hell.
Any slack act,
or defiled observance,
or fraudulent life of chastity
bears no great fruit.
If something's to be done,
then work at it firmly,
for a slack going-forth
kicks up all the more dust.
It's better to leave a misdeed
undone.
A misdeed burns you afterward.
Better that a good deed be done
that, after you've done it,
won't make you burn.
315
Like a frontier fortress,
guarded inside & out,
guard yourself.
Don't let the moment pass by.
Those for whom the moment is past
grieve, consigned to hell.
316-319
Ashamed of what's not shameful,
not ashamed of what is,
beings adopting wrong views
go to a bad destination.
Seeing danger where there is none,
& no danger where there is,
beings adopting wrong views
go to a bad destination.
Imagining error where there is none,
and seeing no error where there is,
beings adopting wrong views
go to a bad destination.
But knowing error as error,
and non-error as non-,
beings adopting right views
go to a good
destination.
XXIII - Nagavagga: Elephants
320
I — like an elephant in battle,
enduring an arrow shot from a bow —
will endure a false accusation,
for the mass of people
have no principles.
321
The tamed is the one
they take into assemblies.
The tamed is the one
the king mounts.
The tamed who endures
a false accusation
is, among human beings,
the best.
322-323
Excellent are tamed mules,
tamed thoroughbreds,
tamed horses from Sindh.
Excellent, tamed tuskers,
great elephants.
But even more excellent
are those self-tamed.
For not by these mounts could you go
to the land unreached,
as the tamed one goes
by taming, well-taming, himself.
324
The tusker, Dhanapalaka,
deep in rut, is hard to control.
Bound, he won't eat a morsel:
the tusker misses
the elephant wood.
325
When torpid & over-fed,
a sleepy-head lolling about
like a stout hog, fattened on fodder:
a dullard enters the womb
over &
over again.
326
Before, this mind went wandering
however it pleased,
wherever it wanted,
by whatever way that it liked.
Today I will hold it aptly in check —
as one wielding a goad, an elephant in rut.
327
Delight in heedfulness.
Watch over your own mind.
Lift yourself up
from the hard-going way,
like a tusker sunk in the mud.
328-330
If you gain a mature companion —
a fellow traveler, right-living, enlightened —
overcoming all dangers
go with him, gratified,
mindful.
If you don't gain a mature companion —
a fellow traveler, right-living, enlightened —
go alone
like a king renouncing his kingdom,
like the elephant in the Matanga wilds,
his herd.
Going alone is better,
there's no companionship with a fool.
Go alone,
doing no evil, at peace,
like the elephant in the Matanga wilds.
331-333
A blessing: friends when the need arises.
A blessing: contentment with whatever there is.
Merit at the ending of life is a blessing.
A blessing: the abandoning of all suffering
& stress.
A blessing in the world: reverence to your mother.
A blessing: reverence to your father as well.
A blessing in the world: reverence to a contemplative.
A blessing: reverence for a brahman, too.
A blessing into old age is virtue.
A blessing: conviction established.
A blessing: discernment attained.
The non-doing of evil things is
a blessing.
XXIV - Tanhavagga: Craving
334
When a person lives heedlessly,
his craving grows like a creeping vine.
He runs now here
& now there,
as if looking for fruit:
a monkey in the forest.
335-336
If this sticky, uncouth craving
overcomes you in the world,
your sorrows grow like wild grass
after rain.
If, in the world, you overcome
this uncouth craving, hard to escape,
sorrows roll off you,
like water beads off
a lotus.
337
To all of you gathered here
I say: Good fortune.
Dig up craving
— as when seeking medicinal roots, wild grass —
by the root.
Don't let Mara cut you down
— as a raging river, a reed —
over & over again.
338
If its root remains
undamaged & strong,
a tree, even if cut,
will grow back.
So too if latent craving
is not rooted out,
this suffering returns
again
&
again.
339-340
He whose 36 streams,
flowing to what is appealing, are strong:
the currents — resolves based on passion —
carry him, of base views, away.
They flow every which way, the streams,
but the sprouted creeper stays
in place.
Now, seeing that the creeper's arisen,
cut through its root
with discernment.
341
Loosened & oiled
are the joys of a person.
People, bound by enticement,
looking for ease:
to birth & aging they go.
342-343
Encircled with craving,
people hop round & around
like a rabbit caught in a snare.
Tied with fetters & bonds
they go on to suffering,
again & again, for long.
Encircled with craving,
people hop round & around
like a rabbit caught in a snare.
So a monk
should dispel craving,
should aspire to dispassion
for himself.
344
Cleared of the underbrush
but obsessed with the forest,
set free from the forest,
right back to the forest he runs.
Come, see the person set free
who runs right back to the same old chains!
345-347
That's not a strong bond
— so say the enlightened —
the one made of iron, of wood, or of grass.
To be smitten, enthralled,
with jewels & ornaments,
longing for children & wives:
that's the strong bond,
— so say the enlightened —
one that's constraining,
elastic,
hard to untie.
But having cut it, they
— the enlightened — go forth,
free of longing, abandoning
sensual ease.
Those smitten with passion
fall back
into a self-made stream,
like a spider snared in its web.
But, having cut it, the enlightened set forth,
free of longing, abandoning
all suffering & stress.
348
Gone to the beyond of becoming,
you let go of in front,
let go of behind,
let go of between.
With a heart everywhere let-go,
you don't come again to birth
& aging.
349-350
For a person
forced on by his thinking,
fierce in his passion,
focused on beauty,
craving grows all the more.
He's the one
who tightens the bond.
But one who delights
in the stilling of thinking,
always mindful
cultivating
a focus on the foul:
He's the one
who will make an end,
the one who will cut Mara's bond.
351-352
Arrived at the finish,
unfrightened, unblemished, free
of craving, he has cut away
the arrows of becoming.
This physical heap is his last.
Free from craving,
ungrasping,
astute in expression,
knowing the combination of sounds —
which comes first & which after.
He's called a
last-body
greatly discerning
great man.
353
All-conquering,
all-knowing am I,
with regard to all things,
unadhering.
All-abandoning,
released in the ending of craving:
having fully known on my own,
to whom should I point as my teacher?
354
A gift of Dhamma conquers all gifts;
the taste of Dhamma, all tastes;
a delight in Dhamma, all delights;
the ending of craving, all suffering
& stress.
355
Riches ruin the man
weak in discernment,
but not those who seek
the beyond.
Through craving for riches
the man weak in discernment
ruins himself
as he would others.
356-359
Fields are spoiled by weeds;
people, by passion.
So what's given to those
free of passion
bears great fruit.
Fields are spoiled by weeds;
people, by aversion.
So what's given to those
free of aversion
bears great fruit.
Fields are spoiled by weeds;
people, by delusion.
So what's given to those
free of delusion
bears great fruit.
Fields are spoiled by weeds;
people, by longing.
So what's given to those
free of longing
bears great fruit.
XXV - Bhikkhuvagga: Monks
360-361
Restraint with the eye is good,
good is restraint with the ear.
Restraint with the nose is good,
good is restraint with the tongue.
Restraint with the body is good,
good is restraint with speech.
Restraint with the heart is good,
good is restraint everywhere.
A monk everywhere restrained
is released from all suffering & stress.
362
Hands restrained,
feet restrained
speech restrained,
supremely restrained —
delighting in what is inward,
content, centered, alone:
he's what they call
a monk.
363
A monk restrained in his speaking,
giving counsel unruffled,
declaring the message & meaning:
sweet is his speech.
364
Dhamma his dwelling,
Dhamma his delight,
a monk pondering Dhamma,
calling Dhamma to mind,
does not fall away
from true Dhamma.
365-366
Gains:
don't treat your own with scorn,
don't go coveting those of others.
A monk who covets those of others
attains
no concentration.
Even if he gets next to nothing,
he doesn't treat his gains with scorn.
Living purely, untiring:
he's the one
that the devas praise.
367
For whom, in name & form
in every way,
there's no sense of mine,
& who doesn't grieve
for what's not:
he's deservedly called
a monk.
368
Dwelling in kindness, a monk
with faith in the Awakened One's teaching,
would attain the good state,
the peaceful state:
stilling-of-fabrications ease.
369
Monk, bail out this boat.
It will take you lightly when bailed.
Having cut through passion, aversion,
you go from there to Unbinding.
370
Cut through five,
let go of five,
& develop five above all.
A monk gone past five attachments
is said to have crossed the flood.
371
Practice jhana, monk,
and don't be heedless.
Don't take your mind roaming
in sensual strands.
Don't swallow — heedless —
the ball of iron aflame.
Don't burn & complain: 'This is pain.'
372
There's no jhana
for one with no discernment,
no
discernment
for one with no jhana.
But one with both jhana
&
discernment:
he's on the verge
of Unbinding.
373-374
A monk with his mind at peace,
going into an empty dwelling,
clearly seeing the Dhamma aright:
his delight is more
than human.
However it is,
however it is he touches
the arising-&-passing of aggregates:
he gains rapture & joy:
that, for those who know it,
is deathless,
the Deathless.
375-376
Here the first things
for a discerning monk
are guarding the senses,
contentment,
restraint in line with the Patimokkha.
He should associate with admirable friends.
Living purely, untiring,
hospitable by habit,
skilled in his conduct,
gaining a manifold joy,
he will put an end
to suffering & stress.
377
Shed passion
& aversion, monks —
as a jasmine would,
its withered flowers.
378
Calmed in body,
calmed in speech,
well-centered & calm,
having disgorged the baits of the world,
a monk is called
thoroughly
calmed.
379
You yourself should reprove yourself,
should examine
yourself.
As a self-guarded monk
with guarded self,
mindful, you dwell at ease.
380
Your own self is
your own mainstay.
Your own self is
your own guide.
Therefore you should
watch over yourself —
as a trader, a fine steed.
381
A monk with a manifold joy,
with faith in the Awakened One's teaching,
would attain the good state,
the peaceful state:
stilling-of-fabrications ease.
382
A young monk who strives
in the Awakened One's teaching,
brightens the world
like the moon set free from a cloud.
XXVI - Brahmanavagga: Brahmans
383
Having striven, brahman,
cut the stream.
Expel sensual passions.
Knowing the ending of fabrications,
brahman,
you know the Unmade.
384
When the brahman has gone
to the beyond of two things,
then all his fetters
go to their end —
he who knows.
385
One whose beyond or
not-beyond or
beyond-&-not-beyond
can't be found;
unshackled, carefree:
he's what I call
a brahman.
386
Sitting silent, dustless,
absorbed in jhana,
his task done, effluents gone,
ultimate goal attained:
he's what I call
a brahman.
387
By day shines the sun;
by night, the moon;
in armor, the warrior;
in jhana, the brahman.
But all day & all night,
every day & every night,
the Awakened One shines
in splendor.
388
He's called a brahman
for having banished his evil,
a contemplative
for living in consonance,
one gone forth
for having forsaken
his own impurities.
389
One should not strike a brahman,
nor should the brahman
let loose with his anger.
Shame on a brahman's killer.
More shame on the brahman
whose anger's let loose.
390
Nothing's better for the brahman
than when the mind is held back
from what is endearing & not.
However his harmful-heartedness
wears away,
that's how stress
simply comes to rest.
391
Whoever does no wrong
in body,
speech,
heart,
is restrained in these three ways:
he's what I call
a brahman.
392
The person from whom
you would learn the Dhamma
taught by the Rightly
Self-Awakened One:
you should honor him with respect —
as a brahman, the flame for a sacrifice.
393-394
Not by matted hair,
by clan, or by birth,
is one a brahman.
Whoever has truth
& rectitude:
he is a pure one,
he, a brahman.
What's the use of your matted hair,
you dullard?
What's the use of your deerskin cloak?
The tangle's inside you.
You comb the outside.
395
Wearing cast-off rags
— his body lean & lined with veins —
absorbed in jhana,
alone in the forest:
he's what I call
a brahman.
396
I don't call one a brahman
for being born of a mother
or sprung from a womb.
He's called a 'bho-sayer'
if he has anything at all.
But someone with nothing,
who clings to no thing:
he's what I call
a brahman.
397
Having cut every fetter,
he doesn't get ruffled.
Beyond attachment,
unshackled:
he's what I call
a brahman.
398
Having cut the strap & thong,
cord & bridle,
having thrown off the bar,
awakened:
he's what I call
a brahman.
399
He endures — unangered —
insult, assault, & imprisonment.
His army is strength;
his strength, forbearance:
he's what I call
a brahman.
400
Free from anger,
duties observed,
principled, with no overbearing pride,
trained, a 'last-body':
he's what I call
a brahman.
401
Like water on a lotus leaf,
a mustard seed on the tip of an awl,
he doesn't adhere to sensual pleasures:
he's what I call
a brahman.
402
He discerns right here,
for himself,
on his own,
his own
ending of stress.
Unshackled, his burden laid down:
he's what I call
a brahman.
403
Wise, profound
in discernment, astute
as to what is the path
& what's not;
his ultimate goal attained:
he's what I call
a brahman.
404
Uncontaminated
by householders
& houseless ones alike;
living with no home,
with next to no wants:
he's what I call
a brahman.
405
Having put aside violence
against beings fearful or firm,
he neither kills nor
gets others to kill:
he's what I call
a brahman.
406
Unopposing among opposition,
unbound among the armed,
unclinging among those who cling:
he's what I call
a brahman.
407
His passion, aversion,
conceit, & contempt,
have fallen away —
like a mustard seed
from the tip of an awl:
he's what I call
a brahman.
408
He would say
what's non-grating,
instructive,
true —
abusing no one:
he's what I call
a brahman.
409
Here in the world
he takes nothing not-given
— long, short,
large, small,
attractive, not:
he's what I call
a brahman.
410
His longing for this
& for the next world
can't be found;
free from longing, unshackled:
he's what I call
a brahman.
411
His attachments,
his homes,
can't be found.
Through knowing
he is unperplexed,
has come ashore
in the Deathless:
he's what I call
a brahman.
412
He has gone
beyond attachment here
for both merit & evil —
sorrowless, dustless, & pure:
he's what I call
a brahman.
413
Spotless, pure, like the moon
— limpid & calm —
his delights, his becomings,
totally gone:
he's what I call
a brahman.
414
He has made his way past
this hard-going path
— samsara, delusion —
has crossed over,
has gone beyond,
is free from want,
from perplexity,
absorbed in jhana,
through no-clinging
Unbound:
he's what I call
a brahman.
415-416
Whoever, abandoning sensual passions here,
would go forth from home —
his sensual passions, becomings,
totally gone:
he's what I call
a brahman.
Whoever, abandoning craving here,
would go forth from home —
his cravings, becomings,
totally gone:
he's what I call
a brahman.
417
Having left behind
the human bond,
having made his way past
the divine,
from all bonds unshackled:
he's what I call
a brahman.
418
Having left behind
delight & displeasure,
cooled, with no acquisitions —
a hero who has conquered
all the world,
every world:
he's what I call
a brahman.
419
He knows in every way
beings' passing away,
and their re-
arising;
unattached, awakened,
well-gone:
he's what I call
a brahman.
420
He whose course they don't know
— devas, gandhabbas, & human beings —
his effluents ended, an arahant:
he's what I call
a brahman.
421
He who has nothing
— in front, behind, in between —
the one with nothing
who clings to no thing:
he's what I call
a brahman.
422
A splendid bull, conqueror,
hero, great seer —
free from want,
awakened, washed:
he's what I call
a brahman.
423
He knows his former lives.
He sees heavens & states of woe,
has attained the ending of birth,
is a sage who has mastered full-knowing,
his mastery
totally mastered:
he's what I call
a brahman.
Font chữ:
Font chữ:
Kinh Pháp Cú
Dịch giả: Thích Minh ChâuI - Phẩm Song Yếu
1. "Ý dẫn đầu các pháp,
Ý làm chủ, ý tạo;
Nếu với ý ô nhiễm,
Nói lên hay hành động,
Khổ não bước theo sau,
Như xe, chân vật kéo ".
2. "Ý dẫn đầu các pháp,
Ý làm chủ, ý tạo,
Nếu với ý thanh tịnh,
Nói lên hay hành động,
An lạc bước theo sau,
Như bóng, không rời hình ".
3. "Nó mắng tôi, đánh tôi,
Nó thắng tôi, cướp tôi "
Ai ôm hiềm hận ấy,
Hận thù không thể nguôi.
4. "Nó mắng tôi, đánh tôi,
Nó thắng tôi, cướp tôi, "
Không ôm hiềm hận ấy,
Hận thù được tự nguôi.
5. "Với hận diệt hận thù,
Ðời này không có được.
Không hận diệt hận thù,
Là định luật ngàn thu ".
6. "Người khác không hiểu biết,
Chúng ta đây bị hại.
Chỗ ấy, ai biết được
Tranh luận được lắng êm."
7. "Ai sống nhìn tịnh tướng,
không hộ trì các căn,
ăn uống thiếu tiết độ,
biếng nhác, chẳng tinh cần.
Ma uy hiếp kẻ ấy,
như cây yếu trước gió ".
8. "Ai sống quán bất tịnh,
Khéo hộ trì các căn,
ăn uống có tiết độ,
có lòng tin, tinh cần,
Ma không uy hiếp được,
Như núi đá, trước gió"
9. "Ai mặc áo cà sa,
tâm chưa rời uế trược,
không tự chế, không thực,
không xứng áo cà sa ".
10. "Ai rời bỏ uế trược,
giới luật khéo nghiêm trì,
tự chế, sống chơn thực,
thật xứng áo cà sa."
11. "Không chân, tưởng chân thật,
Chân thật, thấy không chân
Họ không đạt chân thật
Do tà tư tà hạnh
12 "Chân thật, biết chân thật,
Không chân, biết không chân.
Chúng đạt được chân thật,
do chánh tư, chánh hạnh."
13 "Như ngôi nhà vụng lợp,
Mưa liền xâm nhập vào.
Cũng vậy tâm không tu,
Tham dục liền xâm nhập."
14 "Như ngôi nhà khéo lợp,
Mưa không xâm nhập vào.
Cũng vậy tâm khéo tu,
Tham dục không xâm nhập."
15 "Nay sầu, đời sau sầu,
Kẻ ác, hai đời sầu;
Nó sầu, nó ưu não,
Thấy nghiệp uế mình làm."
16 "Nay vui, đời sau vui,
Làm phước, hai đời vui.
Người ấy vui, an vui,
Thấy nghiệp tịnh mình làm."
17 "Nay than, đời sau than,
Kẻ ác, hai đời than,
than rằng: "Ta làm ác "
Ðọa cõi dữ, than hơn."
18. "Nay sướng, đời sau sướng,
Làm phước, hai đời sướng.
Mừng rằng: "Ta làm thiện ",
Sanh cõi lành, sướng hơn."
19- "Nếu người nói nhiều kinh,
Không hành trì, phóng dật;
Như kẻ chăn bò người,
Không phần Sa môn hạnh."
20- "Dầu nói ít kinh điển,
Nhưng hành pháp, tùy pháp,
Từ bỏ tham, sân, si,
Tỉnh giác, tâm giải thoát,
Không chấp thủ hai đời,
Dự phần Sa môn hạnh."
II. Phẩm Không Phóng Dật
21. "Không phóng dật, đường sống,
Phóng dật là đường chết.
Không phóng dật, không chết,
Phóng dật như chết rồi."
22. "Biết rõ sai biệt ấy,
Người trí không phóng dật,
Hoan hỷ, không phóng dật,
An vui hạnh bậc Thánh."
23. "Người hằng tu thiền định,
Thường kiên trì tinh tấn.
Bậc trí hưởng Niết Bàn,
Ách an tịnh vô thượng."
24. "Nỗ lực, giữ chánh niệm,
Tịnh hạnh, hành thận trọng
Tự điều, sống theo pháp,
Ai sống không phóng dật,
Tiếng lành ngày tăng trưởng."
25. "Nỗ lực, không phóng dật,
Tự điều, khéo chế ngự.
Bậc trí xây hòn đảo,
Nước lụt khó ngập tràn."
26. "Họ ngu si thiếu trí,
Chuyên sống đời phóng dật.
Người trí, không phóng dật,
Như giữ tài sản quý."
27. "Chớ sống đời phóng dật,
Chớ mê say dục lạc.
Không phóng dật, thiền định,
Ðạt được an lạc lớn."
28. "Người trí dẹp phóng dật,
Với hạnh không phóng dật,
Leo lầu cao trí tuệ,
Không sầu, nhìn khổ sầu,
Bậc trí đứng núi cao,
Nhìn kẻ ngu, đất bằng."
29. "Tinh cần giữa phóng dật,
Tỉnh thức giữa quần mê.
Người trí như ngựa phi,
Bỏ sau con ngựa hèn."
30. "Ðế Thích không phóng dật,
Ðạt ngôi vị Thiên chủ.
Không phóng dật, được khen;
Phóng dật, thường bị trách."
31. "Vui thích không phóng dật,
Tỷ kheo sợ phóng dật,
Bước tới như lửa hừng,
Thiêu kiết sử lớn nhỏ."
32. "Vui thích không phóng dật,
Tỷ kheo sợ phóng dật,
Không thể bị thối đọa,
Nhất định gần Niết Bàn."
III. Phẩm Tâm
33. "Tâm hoảng hốt giao động,
Khó hộ trì, khó nhiếp,
Người trí làm tâm thẳng,
Như thợ tên, làm tên."
34. "Như cá quăng trên bờ,
Vất ra ngoài thủy giới;
Tâm này vũng vẫy mạnh,
Hãy đoạn thế lực Ma."
35. "Khó nắm giữ, khinh động,
Theo các dục quay cuồng.
Lành thay, điều phục tâm;
Tâm điều, an lạc đến."
36. "Tâm khó thấy, tế nhị,
Theo các dục quay cuồng.
Người trí phòng hộ tâm,
Tâm hộ, an lạc đến."
37. "Chạy xa, sống một mình,
Không thân, ẩn hang sâu
Ai điều phục được tâm,
Thoát khỏi Ma trói buộc"
38. "Ai tâm không an trú,
Không biết chân diệu pháp,
Tịnh tín bị rúng động,
Trí tuệ không viên thành."
39. "Tâm không đầy tràn dục,
Tâm không (hận) công phá,
Ðoạn tuyệt mọi thiện ác,
Kẻ tỉnh không sợ hãi,"
40. "Biết thân như đồ gốm,
Trú tâm như thành trì,
Chống ma với gươm trí;
Giữ chiến thắng không tham"
41 "Không bao lâu thân này,
Sẽ nằm dài trên đất,
Bị vất bỏ, vô thức,
Như khúc cây vô dụng."
42. "Kẻ thù hại kẻ thù,
Oan gia hại oan gia,
Không bằng tâm hướng tà,
Gây ác cho tự thân."
43. "Ðiều mẹ cha bà con,
Không có thể làm được
Tâm hướng chánh làm được
Làm được tốt đẹp hơn."
IV. Phẩm Hoa
44. "Ai chinh phục đất này
Dạ ma, Thiên giới này?
Ai khéo giảng Pháp cú,
Như người khéo hái hoa?"
45. "Hữu học chinh phục đất,
Dạ ma, Thiên giới này.
Hữu học giảng Pháp cú,
Như người khéo hái hoa."
46. "Biết thân như bọt nước,
Ngộ thân là như huyễn,
Bẻ tên hoa của ma,
Vượt tầm mắt thần chết."
47. "Người nhặt các loại hoa,
Ý đắm say, tham nhiễm,
Bị thần chết mang đi,
Như lụt trôi làng ngủ."
48.Người nhặt các loại hoa,
Ý đắm say tham nhiễm,
Các dục chưa thỏa mãn,
Ðã bị chết chinh phục."
49. "Như ong đến với hoa,
Không hại sắc và hương,
Che chở hoa, lấy nhụy.
Bậc Thánh đi vào làng ".
50. "Không nên nhìn lỗi người,
Người làm hay không làm.
Nên nhìn tự chính mình.
Có làm hay không làm."
51. "Như bông hoa tươi đẹp,
Có sắc nhưng không hương.
Cũng vậy, lời khéo nói,
Không làm, không kết quả."
52. "Như bông hoa tươi đẹp,
Có sắc lại thêm hương;
Cũng vậy, lời khéo nói,
Có làm, có kết quả."
53. "Như từ một đống hoa,
Nhiều tràng hoa được làm.
Cũng vậy, thân sanh tử,
Phải làm nhiều việc lành."
54. "Hương các loại hoa thơm
Không ngược bay chiều gió
Nhưng hương người đức hạnh
Ngược gió khắp tung bay
Chỉ có bậc chân nhân
Tỏa khắp mọi phương trời."
55. "Hoa chiên đàn, già la,
Hoa sen, hoa vũ quý,
Giữa những hương hoa ấy,
Giới hương là vô thượng."
56. "Ít giá trị hương này,
Hương già la, chiên đàn;
Chỉ hương người đức hạnh,
Tối thượng tỏa Thiên giới."
57. "Nhưng ai có giới hạnh,
An trú không phóng dật,
Chánh trí, chơn giải thoát,
Ác ma không thấy đường."
58. "Như giữa đống rác nhớp,
Quăng bỏ trên đường lớn,
Chỗ ấy hoa sen nở,
Thơm sạch, đẹp ý người."
59. "Cũng vậy giữa quần sanh,
Uế nhiễm, mù, phàm tục,
Ðệ tử bậc Chánh Giác,
Sáng ngời với Tuệ Trí."
V. Phẩm Ngu
60. "Ðêm dài cho kẻ thức,
Ðường dài cho kẻ mệt,
Luân hồi dài, kẻ ngu,
Không biết chơn diệu pháp."
61. "Tìm không được bạn đường,
Hơn mình hay bằng mình,
Thà quyết sống một mình,
Không bè bạn kẻ ngu."
62. "Con tôi, tài sản tôi,
Người ngu sanh ưu não,
Tự ta, ta không có,
Con đâu, tài sản đâu."
63. "Người ngu nghĩ mình ngu,
Nhờ vậy thành có trí.
Người ngu tưởng có trí,
Thật xứng gọi chí ngu."
64. "Người ngu, dầu trọn đời,
Thân cận người có trí,
Không biết được Chánh pháp,
Như muỗng với vị canh."
65. "Người trí, dầu một khắc,
Thân cận người có trí,
Biết ngay chân diệu pháp,
Như lưỡi với vị canh."
66. "Người ngu si thiếu trí,
Tự ngã thành kẻ thù.
Làm các nghiệp không thiện,
Phải chịu quả đắng cay."
67. "Nghiệp làm không chánh thiện,
Làm rồi sanh ăn năn,
Mặt nhuốm lệ, khóc than,
Lãnh chịu quả dị thục."
68. "Và nghiệp làm chánh thiện,
Làm rồi không ăn năn,
Hoan hỷ, ý đẹp lòng,
Hưởng thọ quả dị thục."
69. "Người ngu nghĩ là ngọt,
Khi ác chưa chín muồi;
Ác nghiệp chín muồi rồi,
Người ngu chịu khổ đau."
70. "Tháng tháng với ngọn cỏ,
Người ngu có ăn uống
Không bằng phần mười sáu
Người hiểu pháp hữu vi."
71. "Nghiệp ác đã được làm,
Như sữa, không đông ngay,
Cháy ngầm theo kẻ ngu,
Như lửa tro che đậy."
72. "Tự nó chịu bất hạnh,
Khi danh đến kẻ ngu.
Vận may bị tổn hại,
Ðầu nó bị nát tan."
73. "Ưa danh không tương xứng,
Muốn ngồi trước tỷ kheo,
Ưa quyền tại tịnh xá,
Muốn mọi người lễ kính."
74. "Mong cả hai tăng, tục,
Nghĩ rằng (chính ta làm).
Trong mọi việc lớn nhỏ,
Phải theo mệnh lệnh ta "
Người ngu nghĩ như vậy
Dục và mạn tăng trưởng.
75. "Khác thay duyên thế lợi,
Khác thay đường Niết Bàn.
Tỷ kheo, đệ tử Phật,
Hãy như vậy thắng tri.
Chớ ưa thích cung kính,
Hãy tu hạnh viễn ly."
VI. Phẩm Hiền Trí
76. "Nếu thấy bậc hiền trí,
Chỉ lỗi và khiển trách,
Như chỉ chỗ chôn vàng
Hãy thân cận người trí!
Thân cận người như vậy,
Chỉ tốt hơn, không xấu."
77. "Những người hay khuyên dạy,
Ngăn người khác làm ác,
Ðược người hiền kính yêu,
Bị người ác không thích."
78. "Chớ thân với bạn ác,
Chớ thân kẻ tiểu nhân.
Hãy thân người bạn lành,
Hãy thân bậc thượng nhân."
79. "Pháp hỷ đem an lạc,
Với tâm tư thuần tịnh;
Người trí thường hoan hỷ,
Với pháp bậc Thánh thuyết."
80. "Người trị thủy dẫn nước,
Kẻ làm tên nắn tên,
Người thợ mộc uốn gỗ,
Bậc trí nhiếp tự thân."
81. "Như đá tảng kiên cố,
Không gió nào giao động,
Cũng vậy, giữa khen chê,
Người trí không giao động."
82. "Như hồ nước sâu thẳm,
Trong sáng, không khuấy đục,
Cũng vậy, nghe chánh pháp,
Người trí hưởng tịnh lạc."
83. "Người hiền bỏ tất cả,
Người lành không bàn dục,
Dầu cảm thọ lạc khổ,
Bậc trí không vui buồn."
84. "Không vì mình, vì người.
Không cầu được con cái,
Không tài sản quốc độ,
Không cầu mình thành tựu,
Với việc làm phi pháp.
Vị ấy thật trì giới,
Có trí tuệ, đúng pháp."
85. "Ít người giữa nhân loại,
Ðến được bờ bên kia
Còn số người còn lại,
Xuôi ngược chạy bờ này."
86. "Những ai hành trì pháp,
Theo chánh pháp khéo dạy,
Sẽ đến bờ bên kia,
Vượt ma lực khó thoát."
87.Kẻ trí bỏ pháp đen,
Tu tập theo pháp trắng.
Bỏ nhà, sống không nhà,
Sống viễn ly khổ lạc."
88. "Hãy cầu vui Niết Bàn,
Bỏ dục, không sở hữu,
Kẻ trí tự rửa sạch,
Cấu uế từ nội tâm."
89. "Những ai với chánh tâm,
Khéo tu tập giác chi,
Từ bỏ mọi ái nhiễm,
Hoan hỷ không chấp thủ.
Không lậu hoặc, sáng chói,
Sống tịch tịnh ở đời."
VII. Phẩm A-La-Hán
90. "Ðích đã đến, không sầu,
Giải thoát ngoài tất cả,
Ðoạn trừ mọi buộc ràng,
Vị ấy không nhiệt não."
91. "Tự sách tấn, chánh niệm,
Không thích cư xá nào,
Như ngỗng trời rời ao,
Bỏ sau mọi trú ẩn."
92. "Tài sản không chất chứa,
Ăn uống biết liễu tri,
Tự tại trong hành xứ,
"Không vô tướng, giải thoát, "
Như chim giữa hư không,
Hướng chúng đi khó tìm."
93. "Ai lậu hoặc đoạn sạch,
Ăn uống không tham đắm,
Tự tại trong hành xứ,
"Không, vô tướng giải thoát. "
Như chim giữa hư không,
Dấu chân thật khó tìm. "
94. "Ai nhiếp phục các căn,
Như đánh xe điều ngự,
Mạn trừ, lậu hoặc dứt,
Người vậy, Chư Thiên mến."
95. "Như đất, không hiềm hận,
Như cột trụ, kiên trì,
Như hồ, không bùn nhơ,
Không luân hồi, vị ấy."
96. "Người tâm ý an tịnh,
Lời an, nghiệp cũng an,
Chánh trí, chơn giải thoát,
Tịnh lạc là vị ấy."
97. "Không tin, hiểu vô vi.
Người cắt mọi hệ lụy
Cơ hội tận, xả ly
Vị ấy thật tối thượng."
98. "Làng mạc hay rừng núi
Thung lũng hay đồi cao,
La Hán trú chỗ nào,
Ðất ấy thật khả ái ".
99. "Khả ái thay núi rừng,
Chỗ người phàm không ưa,
Vị ly tham ưa thích,
Vì không tìm dục lạc."
VIII. Phẩm Ngàn
100. "Dầu nói ngàn ngàn lời,
Nhưng không gì lợi ích,
Tốt hơn một câu nghĩa,
Nghe xong, được tịnh lạc."
101. "Dầu nói ngàn câu kệ
Nhưng không gì lợi ích,
Tốt hơn nói một câu,
Nghe xong, được tịnh lạc."
102 "Dầu nói trăm câu kệ
Nhưng không gì lợi ích,
Tốt hơn một câu pháp,
Nghe xong, được tịnh lạc."
103. "Dầu tại bãi chiến trường
Thắng ngàn ngàn quân địch,
Tự thắng mình tốt hơn,
Thật chiến thắng tối thượng."
104. "Tự thắng, tốt đẹp hơn,
Hơn chiến thắng người khác.
Người khéo điều phục mình,
Thường sống tự chế ngự."
105. "Dầu Thiên Thần, Thát Bà,
Dầu Ma vương, Phạm Thiên
Không ai chiến thắng nổi,
Người tự thắng như vậy."
106. "Tháng tháng bỏ ngàn vàng,
Tế tự cả trăm năm,
Chẳng bằng trong giây lát,
Cúng dường bậc tự tu.
Cùng dường vậy tốt hơn,
Hơn trăm năm tế tự."
107. "Dầu trải một trăm năm,
Thờ lửa tại rừng sâu,
Chẳng bằng trong giây lát,
Cúng dường bậc tự tu.
Cúng dường vậy tốt hơn,
Hơn trăm năm tế tự."
108. "Suốt năm cúng tế vật,
Ðể cầu phước ở đời.
Không bằng một phần tư
Kính lễ bậc chánh trực."
109. "Thường tôn trọng, kính lễ
Bậc kỳ lão trưởng thượng,
Bốn pháp được tăng trưởng:
Thọ, sắc, lạc, sức mạnh."
110.Dầu sống một trăm năm
Ác giới, không thiền định,
Tốt hơn sống một ngày,
Trì giới, tu thiền định."
111. "Ai sống một trăm năm,
Ác tuệ, không thiền định.
Tốt hơn sống một ngày,
Có tuệ, tu thiền định."
112 "Ai sống một trăm năm,
Lười nhác không tinh tấn,
Tốt hơn sống một ngày
Tinh tấn tận sức mình."
113. "Ai sống một trăm năm,
Không thấy pháp sinh diệt,
Tốt hơn sống một ngày,
Thấy được pháp sinh diệt."
114. "Ai sống một trăm năm,
Không thấy câu bất tử,
Tốt hơn sống một ngày,
Thấy được câu bất tử."
115. "Ai sống một trăm năm,
Không thấy pháp tối thượng,
Tốt hơn sống một ngày,
Thấy được pháp tối thượng."
IX. Phẩm Ác
116. "Hãy gấp làm điều lành,
Ngăn tâm làm điều ác.
Ai chậm làm việc lành,
Ý ưa thích việc ác."
117. "Nếu người làm điều ác,
Chớ tiếp tục làm thêm.
Chớ ước muốn điều ác,
Chứa ác, tất chịu khổ."
118. "Nếu người làm điều thiện,
Nên tiếp tục làm thêm.
Hãy ước muốn điều thiện,
Chứa thiện, được an lạc."
119. "Người ác thấy là hiền.
Khi ác chưa chín muồi,
Khi ác nghiệp chín muồi,
Người ác mới thấy ác."
120. "Người hiền thấy là ác,
Khi thiện chưa chín muồi.
Khi thiện được chín muồi,
Người hiền thấy là thiện."
121. "Chớ chê khinh điều ác,
Cho rằng "chưa đến mình ",
Như nước nhỏ từng giọt,
Rồi bình cũng đầy tràn.
Người ngu chứa đầy ác
Do chất chứa dần dần."
122. "Chớ chê khinh điều thiện
Cho rằng "Chưa đến mình, "
Như nước nhỏ từng giọt,
Rồi bình cũng đầy tràn.
Người trí chứa đầy thiện,
Do chất chứa dần dần."
123. "Ít bạn đường, nhiều tiền,
Người buôn tránh đường hiểm.
Muốn sống, tránh thuốc độc,
Hãy tránh ác như vậy."
124. "Bàn tay không thương tích,
Có thể cầm thuốc độc.
Không thương tích, tránh độc,
Không làm, không có ác."
125. "Hại người không ác tâm,
Người thanh tịnh, không uế,
Tội ác đến kẻ ngu,
Như ngược gió tung bụi."
126. "Một số sinh bào thai,
Kẻ ác sinh địa ngục,
Người thiện lên cõi trời,
Vô lậu chứng Niết Bàn."
127. "Không trên trời, giữa biển,
Không lánh vào động núi,
Không chỗ nào trên đời,
Trốn được quả ác nghiệp."
128. "Không trên trời, giữa biển,
Không lánh vào động núi,
Không chỗ nào trên đời,
Trốn khỏi tay thần chết."
X. Phẩm Hình Phạt
129. "Mọi người sợ hình phạt,
Mọi người sợ tử vong.
Lấy mình làm ví dụ
Không giết, không bảo giết."
130. "Mọi người sợ hình phạt,
Mọi người thích sống còn;
Lấy mình làm ví dụ,
Không giết, không bảo giết."
131. "Chúng sanh cầu an lạc,
Ai dùng trượng hại người,
Ðể tìm lạc cho mình,
Ðời sau không được lạc."
132. "Chúng sanh cầu an lạc,
Không dùng trượng hại người,
Ðể tìm lạc cho mình,
Ðời sau được hưởng lạc."
133. "Chớ nói lời ác độc,
Nói ác, bị nói lại,
Khổ thay lời phẩn nộ,
Ðao trượng phản chạm mình."
134. "Nếu tự mình yên lặng,
Như chiếc chuông bị bể.
Ngươi đã chứng Niết Bàn
Ngươi không còn phẩn nộ."
135. "Với gậy người chăn bò,
Lùa bò ra bãi cỏ;
Cũng vậy, già và chết,
Lùa người đến mạng chung."
136. "Người ngu làm điều ác,
Không ý thức việc làm.
Do tự nghiệp, người ngu
Bị nung nấu, như lửa."
137. "Dùng trượng phạt không trượng,
Làm ác người không ác.
Trong mười loại khổ đau,
Chịu gấp một loại khổ."
138. "Hoặc khổ thọ khốc liệt,
Thân thể bị thương vong,
Hoặc thọ bệnh kịch liệt,
Hay loạn ý tán tâm."
139. "Hoặc tai họa từ vua,
Hay bị vu trọng tội;
Bà con phải ly tán,
Tài sản bị nát tan."
140. "Hoặc phòng ốc nhà cửa
Bị hỏa tai thiêu đốt.
Khi thân hoại mạng chung,
Ác tuệ sanh địa ngục."
141. "Không phải sống lõa thể
Bện tóc, tro trét mình,
Tuyệt thực, lăn trên đất,
Sống nhớp, siêng ngồi xổm,
Làm con người được sạch,
Nếu không trừ nghi hoặc."
142 "Ai sống tự trang sức,
Nhưng an tịnh, nhiếp phục,
Sống kiên trì, phạm hạnh,
Không hại mọi sinh linh,
Vị ấy là phạm chí,
Hay sa môn, khất sĩ."
143. "Thật khó tìm ở đời,
Người biết thẹn, tự chế,
Biết tránh né chỉ trích
Như ngựa hiền tránh roi."
144. "Như ngựa hiền chạm roi,
Hãy nhiệt tâm, hăng hái,
Với tín, giới, tinh tấn,
Thiền định cùng trạch pháp.
Minh hạnh đủ, chánh niệm,
Ðoạn khổ này vô lượng."
145. "Người trị thủy dẫn nước,
Kẻ làm tên nắn tên,
Người thợ mộc uốn ván,
Bậc tự điều, điều thân."
XI. Phẩm Già
146. "Cười gì, hân hoan gì,
Khi đời mãi bị thiêu?
Bị tối tăm bao trùm,
Sao không tìm ngọn đèn?"
147. "Hãy xem bong bóng đẹp,
Chỗ chất chứa vết thương,
Bệnh hoạn nhiều suy tư,
Thật không gì trường cửu."
148. "Sắc này bị suy già,
Ổ tật bệnh, mỏng manh,
Nhóm bất tịnh, đỗ vỡ,
Chết chấm dứt mạng sống."
149. "Như trái bầu mùa thu,
Bị vất bỏ quăng đi,
Nhóm xương trắng bồ câu,
Thấy chúng còn vui gì?"
150. "Thành này làm bằng xương,
Quét tô bằng thịt máu,
Ở đây già và chết,
Mạn, lừa đảo chất chứa."
151. "Xe vua đẹp cũng già.
Thân này rồi sẽ già,
Pháp bậc thiện, không già.
Như vậy bậc chí thiện
Nói lên cho bậc thiện."
152. "Người ít nghe kém học,
Lớn già như trâu đực.
Thịt nó tuy lớn lên,
Nhưng tuệ không tăng trưởng."
153. "Lang thang bao kiếp sống
Ta tìm nhưng chẳng gặp,
Người xây dựng nhà này,
Khổ thay, phải tái sanh."
154. "Ôi! Người làm nhà kia
Nay ta đã thấy ngươi!
Ngươi không làm nhà nữa.
Ðòn tay ngươi bị gẫy,
Kèo cột ngươi bị tan
Tâm ta đạt tịch diệt,
Tham ái thảy tiêu vong."
155. "Lúc trẻ, không phạm hạnh,
Không tìm kiếm bạc tiền.
Như cò già bên ao,
Ủ rũ, không tôm cá."
156. "Lúc trẻ không phạm hạnh,
Không tìm kiếm bạc tiền;
Như cây cung bị gẫy,
Thở than những ngày qua."
XII. Phẩm Tự Ngã
157. "Nếu biết yêu tự ngã,
Phải khéo bảo vệ mình,
Người trí trong ba canh,
Phải luôn luôn tỉnh thức."
158. "Trước hết tự đặt mình,
Vào những gì thích đáng.
Sau mới giáo hóa người,
Người trí khỏi bị nhiễm."
159. "Hãy tự làm cho mình,
Như điều mình dạy người.
Khéo tự điều, điều người,
Khó thay, tự điều phục!"
160. "Tự mình y chỉ mình,
Nào có y chỉ khác.
Nhờ khéo điều phục mình,
Ðược y chỉ khó được."
161. "Ðiều ác tự mình làm,
Tự mình sanh, mình tạo.
Nghiền nát kẻ ngu si,
Như kim cương, ngọc báu."
162. "Phá giới quá trầm trọng,
Như dây leo bám cây
Gieo hại cho tự thân,
Như kẻ thù mong ước."
163. "Dễ làm các điều ác,
Dễ làm tự hại mình.
Còn việc lành, việc tốt,
Thật tối thượng khó làm."
164. "Kẻ ngu si miệt thị,
Giáo pháp bậc La Hán,
Bậc Thánh, bậc chánh mạng.
Chính do ác kiến này,
Như quả loại cây lau
Mang quả tự hoại diệt."
165. "Tự mình, làm điều ác,
Tự mình làm nhiễm ô,
Tự mình không làm ác,
Tự mình làm thanh tịnh.
Tịnh, không tịnh tự mình,
Không ai thanh tịnh ai!"
166. "Chớ theo pháp hạ liệt.
Chớ sống mặc, buông lung;
Chớ tin theo tà kiến,
Chớ tăng trưởng tục trần."
XIII. Phẩm Thế Gian
167. "Dầu lợi người bao nhiêu,
Chớ quên phần tư lợi,
Nhờ thắng trí tư lợi.
Hãy chuyên tâm lợi mình."
168. "Nỗ lực, chớ phóng dật!
Hãy sống theo chánh hạnh;
Người chánh hạnh hưởng lạc,
Cả đời này, đời sau."
169. "Hãy khéo sống chánh hạnh,
Chớ sống theo tà hạnh!
Người chánh hạnh hưởng lạc,
Cả đời này, đời sau."
170. "Hãy nhìn như bọt nước,
Hãy nhìn như cảnh huyễn!
Quán nhìn đời như vậy,
Thần chết không bắt gặp."
171. "Hãy đến nhìn đời này,
Như xe vua lộng lẫy,
Người ngu mới tham đắm,
Kẻ trí nào đắm say."
172. "Ai sống trước buông lung,
Sau sống không phóng dật,
Chói sáng rực đời này.
Như trăng thoát mây che."
173. "Ai dùng các hạnh lành,
Làm xóa mờ nghiệp ác,
Chói sáng rực đời này,
Như trăng thoát mây che."
174. "Ðời này thật mù quáng,
Ít kẻ thấy rõ ràng.
Như chim thoát khỏi lưới,
Rất ít đi thiên giới."
175. "Như chim thiên nga bay,
Thần thông liệng giữa trời;
Chiến thắng ma, ma quân,
Kẻ trí thoát đời này."
176. "Ai vi phạm một pháp,
Ai nói lời vọng ngữ,
Ai bác bỏ đời sau,
Không ác nào không làm."
177. "Keo kiết không sanh thiên,
Kẻ ngu ghét bố thí,
Người trí thích bố thí,
Ðời sau, được hưởng lạc."
178. "Hơn thống lãnh cõi đất,
Hơn được sanh cõi trời,
Hơn chủ trì vũ trụ,
Quả Dự Lưu tối thắng."
XIV. Phẩm Phật Ðà
179. "Vị chiến thắng không bại,
Vị bước đi trên đời,
Không dấu tích chiến thắng,
Phật giới rộng mênh mông,
Ai dùng chân theo dõi
Bậc không để dấu tích?"
180. "Ai giải tỏa lưới tham,
Ái phược hết dắt dẫn,
Phật giới rộng mênh mông,
Ai dùng chân theo dõi,
Bậc không để dấu tích?"
181. "Người trí chuyên thiền định,
Thích an tịnh viễn ly,
Chư thiên đều ái kính,
Bậc chánh giác, chánh niệm."
182. "Khó thay, được làm người,
Khó thay, được sống còn,
Khó thay, nghe diệu pháp,
Khó thay, Phật ra đời!"
183. "Không làm mọi điều ác.
Thành tựu các hạnh lành,
Tâm ý giữ trong sạch,
Chính lời chư Phật dạy."
184. "Chư Phật thường giảng dạy;
Nhẫn, khổ hạnh tối thượng,
Niết bàn, quả tối thượng;
Xuất gia không phá người;
Sa môn không hại người."
185. "Không phỉ báng, phá hoại,
Hộ trì giới căn bản,
Ăn uống có tiết độ,
Sàng tọa chỗ nhàn tịnh
Chuyên chú tăng thượng tâm,
Chính lời chư Phật dạy."
186. "Dầu mưa bằng tiền vàng,
Các dục khó thỏa mãn.
Dục đắng nhiều ngọt ít,
Biết vậy là bậc trí."
187. "Ðệ tử bậc chánh giác,
Không tìm cầu dục lạc,
Dầu là dục chư thiên,
Chỉ ưa thích ái diệt."
188. "Loài người sợ hoảng hốt,
Tìm nhiều chỗ quy y,
Hoặc rừng rậm, núi non,
Hoặc vườn cây, đền tháp."
189. "Quy y ấy không ổn,
Không quy y tối thượng.
Quy y các chỗ ấy,
Không thoát mọi khổ đau?"
190. "Ai quy y Ðức Phật,
Chánh pháp và chư tăng,
Ai dùng chánh tri kiến,
Thấy được bốn Thánh đế."
191. "Thấy khổ và khổ tập,
Thấy sự khổ vượt qua,
Thấy đường Thánh tám ngành,
Ðưa đến khổ não tận."
192. "Thật quy y an ổn,
Thật quy y tối thượng,
Có quy y như vậy,
Mới thoát mọi khổ đau."
193. "Khó gặp bậc thánh nhơn,
Không phải đâu cũng có.
Chỗ nào bậc trí sanh,
Gia đình tất an lạc."
194. "Vui thay, Phật ra đời!
Vui thay, Pháp được giảng!
Vui thay, Tăng hòa hợp!
Hòa hợp tu, vui thay!"
195. "Cúng dường bậc đáng cúng,
Chư Phật hoặc đệ tử,
Các bậc vượt hý luận,
Ðoạn diệt mọi sầu bi."
196. "Cúng dường bậc như vậy,
Tịch tịnh, không sợ hãi,
Các công đức như vậy,
Không ai ước lường được."
XV. Phẩm An Lạc
197. "Vui thay, chúng ta sống,
Không hận, giữa hận thù!
Giữa những người thù hận,
Ta sống, không hận thù!"
198. "Vui thay, chúng ta sống,
Không bệnh, giữa ốm đau!
Giữa những người bệnh hoạn,
Ta sống, không ốm đau."
199. "Vui thay, chúng ta sống,
Không rộn giữa rộn ràng;
Giữa những người rộn ràng,
Ta sống, không rộn ràng."
200. "Vui thay chúng ta sống,
Không gì, gọi của ta.
Ta sẽ hưởng hỷ lạc,
Như chư thiên Quang Âm."
201. "Chiến thắng sinh thù oán,
Thất bại chịu khổ đau,
Sống tịch tịnh an lạc.
Bỏ sau mọi thắng bại."
202. "Lửa nào sánh lửa tham?
Ác nào bằng sân hận?
Khổ nào sánh khổ uẩn,
Lạc nào bằng tịnh lạc."
203. "Ðói ăn, bệnh tối thượng,
Các hành, khổ tối thượng,
Hiểu như thực là vậy,
Niết Bàn, lạc tối thượng."
204 "Không bệnh, lợi tối thượng,
Biết đủ, tiền tối thượng,
Thành tín đối với nhau,
Là bà con tối thượng.
Niết Bàn, lạc tối thượng."
205. "Ðã nếm vị độc cư,
Ðược hưởng vị nhàn tịnh,
Không sợ hải, không ác,
Nếm được vị pháp hỷ."
206. "Lành thay, thấy thánh nhân,
Sống chung thường hưởng lạc.
Không thấy những người ngu,
Thường thường được an lạc."
207. "Sống chung với người ngu,
Lâu dài bị lo buồn.
Khổ thay gần người ngu,
Như thường sống kẻ thù.
Vui thay, gần người trí,
Như chung sống bà con."
208. "Bậc hiền sĩ, trí tuệ
Bậc nghe nhiều, trì giới,
Bậc tự chế, Thánh nhân;
Hãy gần gũi, thân cận
Thiện nhân, trí giả ấy,
Như trăng theo đường sao."
XVI. Phẩm Hỷ Ái
209. "Tự chuyên, không đáng chuyên
Không chuyên, việc đáng chuyên.
Bỏ đích, theo hỷ ái,
Ganh tị bậc tự chuyên."
210. "Chớ gần gũi người yêu,
Trọn đời xa kẻ ghét.
Yêu không gặp là khổ,
Oán phải gặp cũng đau."
211. "Do vậy chớ yêu ai,
Ái biệt ly là ác;
Những ai không yêu ghét,
Không thể có buộc ràng."
212. "Do ái sinh sầu ưu,
Do ái sinh sợ hãi,
Ai thoát khỏi tham ái,
Không sầu, đâu sợ hãi?"
213. "Ái luyến sinh sầu ưu,
Ái luyến sinh sợ hải.
Ai giải thoát ái luyến
Không sầu, đâu sợ hải?"
214. "Hỷ ái sinh sầu ưu,
Hỷ ái sinh sợ hãi.
Ai giải thoát hỷ ái,
Không sầu, đâu sợ hãi?
215. "Dục ái sinh sầu ưu,
Dục ái sinh sợ hãi,
Ai thoát khỏi dục ái,
Không sầu, đâu sợ hãi?"
216. "Tham ái sinh sầu ưu,
Tham ái sinh sợ hãi.
Ai thoát khỏi tham ái,
Không sầu, đâu sợ hãi."
217. "Ðủ giới đức, chánh kiến;
Trú pháp, chứng chân lý,
Tự làm công việc mình,
Ðược quần chúng ái kính."
218. "Ước vọng pháp ly ngôn
Ý cảm xúc thượng quả
Tâm thoát ly ác dục,
Xứng gọi bậc Thượng Lưu."
219. "Khách lâu ngày ly hương,
An toàn từ xa về,
Bà con cùng thân hữu,
Hân hoan đón chào mừng."
220. "Cũng vậy các phước nghiệp,
Ðón chào người làm lành,
Ðời này đến đời kia.
Như thân nhân, đón chào."
XVII. Phẩm Phẫn Nộ
221. "Bỏ phẫn nộ, ly mạn,
Vượt qua mọi kiết sử,
Không chấp trước danh sắc.
Khổ không theo vô sản."
222. "Ai chận được phẫn nộ,
Như dừng xe đang lăn,
Ta gọi người đánh xe,
Kẻ khác, cầm cương hờ."
223. "Lấy không giận thắng giận,
Lấy thiện thắng không thiện,
Lấy thí thắng xan tham,
Lấy chơn thắng hư ngụy."
224. "Nói thật, không phẫn nộ,
Của ít, thí người xin,
Nhờ ba việc lành này,
Người đến gần thiên giới."
225. "Bậc hiền không hại ai,
Thân thường được chế ngự,
Ðạt được cảnh bất tử,
Ðến đây, không ưu sầu."
226. "Những người thường giác tỉnh,
Ngày đêm siêng tu học,
Chuyên tâm hướng Niết Bàn,
Mọi lậu hoặc được tiêu."
227. "A-tu-la, nên biết,
Xưa vậy, nay cũng vậy,
Ngồi im, bị người chê,
Nói nhiều bị người chê.
Nói vừa phải, bị chê.
Làm người không bị chê,
Thật khó tìm ở đời."
228. "Xưa, vị lai, và nay,
Ðâu có sự kiện này,
Người hoàn toàn bị chê,
Người trọn vẹn được khen."
229. "Sáng sáng, thẩm xét kỹ.
Bậc có trí tán thán.
Bậc trí không tỳ vết,
Ðầy đủ giới định tuệ."
230. "Hạnh sáng như vàng ròng,
Ai dám chê vị ấy?
Chư thiên phải khen thưởng,
Phạm Thiên cũng tán dương ".
231. "Giữ thân đừng phẫn nộ,
Phòng thân khéo bảo vệ,
Từ bỏ thân làm ác,
Với thân làm hạnh lành."
232 "Giữ lời đừng phẫn nộ,
Phòng lời, khéo bảo vệ,
Từ bỏ lời thô ác,
Với lời, nói điều lành."
233. "Giữ ý đừng phẫn nộ,
Phòng ý, khéo bảo vệ,
Từ bỏ ý nghĩ ác,
Với ý, nghĩ hạnh lành.’
234. "Bậc trí bảo vệ thân,
Bảo vệ luôn lời nói
Bảo vệ cả tâm tư,
Ba nghiệp khéo bảo vệ."
XVIII. Phẩm Cấu Uế
235. "Ngươi nay giống lá héo,
Diêm sứ đang chờ ngươi,
Ngươi đứng trước cửa chết,
Ðường trường thiếu tư lương."
236. "Hãy tự làm hòn đảo,
Tinh cần gấp, sáng suốt.
Trừ cấu uế, thanh tịnh,
Ðến Thánh địa chư Thiên."
237. "Ðời ngươi nay sắp tàn,
Tiến gần đến Diêm Vương.
Giữa đường không nơi nghỉ,
Ðường trường thiếu tư lương."
238. "Hãy tự làm hòn đảo,
Tinh cần gấp sáng suốt.
Trừ cấu uế, thanh tịnh,
Chẳng trở lại sanh già."
239. "Bậc trí theo tuần tự.
Từng sát na trừ dần.
Như thợ vàng lọc bụi
Trừ cấu uế nơi mình."
240. "Như sét từ sắt sanh,
Sắt sanh lại ăn sắt,
Cũng vậy, quá lợi dưỡng
Tự nghiệp dẫn cõi ác."
241. "Không tụng làm nhớp kinh,
Không đứng dậy, bẩn nhà,
Biếng nhác làm nhơ sắc,
Phóng dật uế người canh"
242. "Tà hạnh nhơ đàn bà,
Xan tham nhớp kẻ thí,
Ác pháp là vết nhơ,
Ðời này và đời sau."
243. "Trong hàng cấu uế ấy,
Vô minh, nhơ tối thượng,
Ðoạn nhơ ấy, tỷ kheo,
Thành bậc không uế nhiễm."
244. "Dễ thay, sống không hổ
Sống lỗ mãng như quạ,
Sống công kích huênh hoang,
Sống liều lĩnh, nhiễm ô."
245. "Khó thay, sống xấu hổ,
Thường thường cầu thanh tịnh.
Sống vô tư, khiêm tốn,
Trong sạch và sáng suốt."
246. "Ai ở đời sát sinh,
Nói láo không chân thật,
Ở đời lấy không cho,
Qua lại với vợ người."
247. "Uống rượu men, rượu nấu,
Người sống đam mê vậy,
Chính ngay tại đời này,
Tự đào bới gốc mình."
248. "Vậy người, hãy nên biết,
Không chế ngự là ác.
Chớ để tham phi pháp,
Làm người đau khổ dài."
249. "Do tín tâm, hỷ tâm
Loài người mới bố thí.
Ở đây ai bất mãn
Người khác được ăn uống,
Người ấy ngày hoặc đêm,
Không đạt được tâm định?"
250. "Ai cắt được, phá được,
Tận gốc nhổ tâm ấy.
Người ấy ngày hoặc đêm,
Ðạt được tâm thiền định."
251. "Lửa nào bằng lửa tham!
Chấp nào bằng sân hận!
Lưới nào bằng lưới si!
Sông nào bằng sông ái! "
252. "Dễ thay thấy lỗi người,
Lỗi mình thấy mới khó.
Lỗi người ta phanh tìm,
Như sàng trấu trong gạo,
Còn lỗi mình, che đậy,
Như kẻ gian dấu bài."
253. "Ai thấy lỗi của người,
Thường sanh lòng chỉ trích,
Người ấy lậu hoặc tăng,
Rất xa lậu hoặc diệt."
254. "Hư không, không dấu chân,
Ngoài đây, không sa môn,
Chúng sanh thích hý luận,
Như lai, hý luận trừ."
255. "Hư không, không dấu chân,
Ngoài đây, không sa môn.
Các hành không thường trú,
Chư Phật không giao động."
XIX. Phẩm Pháp Trụ
256. "Ngươi đâu phải pháp trụ,
Xử sự quá chuyên chế,
Bậc trí cần phân biệt
Cả hai chánh và tà!"
257. "Không chuyên chế, đúng pháp,
Công bằng, dắt dẫn người,
Bậc trí sống đúng pháp,
Thật xứng danh pháp trụ."
258. "Không phải vì nói nhiều,
Mới xứng danh bậc trí.
An ổn, không oán sợ.
Thật đáng gọi bậc trí."
259. Không phải vì nói nhiều,
Mới xứng danh trì pháp,
Những ai tuy nghe ít,
Nhưng thân hành đúng pháp,
Không phóng túng chánh pháp,
Mới xứng danh trì pháp."
260. Không phải là trưởng lão,
Dầu cho có bạc đầu.
Người chỉ tuổi tác cao,
Ðược gọi là: "Lão ngu."
261. "Ai chân thật, đúng pháp,
Không hại, biết chế phục,
Bậc trí không cấu uế,
Mới xứng danh Trưởng Lão."
262. "Không phải nói lưu loát,
Không phải sắc mặt đẹp,
Thành được người lương thiện,
Nếu ganh, tham, dối trá."
263. "Ai cắt được, phá được
Tận gốc nhổ tâm ấy
Người trí ấy diệt sân,
Ðược gọi người hiền thiện."
264. "Ðầu trọc, không sa môn
Nếu phóng túng, nói láo.
Ai còn đầy dục tham,
Sao được gọi sa môn?"
265. "Ai lắng dịu hoàn toàn,
Các điều ác lớn nhỏ,
Vì lắng dịu ác pháp,
Ðược gọi là Sa môn."
266. " Chỉ khất thực nhờ người,
Ðâu phải là tỷ kheo!
Phải theo pháp toàn diện,
Khất sĩ không, không đủ."
267. " Ai vượt qua thiện ác,
Chuyên sống đời Phạm Hạnh,
Sống thẩm sát ở đời,
Mới xứng danh tỷ kheo."
268. "Im lặng nhưng ngu si,
Ðâu được gọi ẩn sĩ?
Như người cầm cán cân,
Bậc trí chọn điều lành."
269. " Từ bỏ các ác pháp,
Mới thật là ẩn sĩ.
Ai thật hiểu hai đời
Mới được gọi ẩn sĩ."
270. " Còn sát hại sinh linh,
Ðâu được gọi Hiền thánh.
Không hại mọi hữu tình,
Mới được gọi Hiền Thánh."
271. "Chẳng phải chỉ giới cấm
Cũng không phải học nhiều,
Chẳng phải chứng thiền định,
Sống thanh vắng một mình."
272. "Ta hưởng an ổn lạc,
Phàm phu chưa hưởng được.
Tỷ kheo, chớ tự tin
Khi lậu hoặc chưa diệt."
XX. Phẩm Ðạo
273. "Tám chánh, đường thù thắng,
Bốn câu, lý thù thắng.
Ly tham, pháp thù thắng,
Giữa các loài hai chân,
Pháp nhãn, người thù thắng."
274. "Ðường này, không đường khác
Ðưa đến kiến thanh tịnh.
Nếu ngươi theo đường này,
Ma quân sẽ mê loạn."
275. "Nếu người theo đường này,
Ðau khổ được đoạn tận.
Ta dạy người con đường.
Với trí, gai chướng diệt."
276. "Người hãy nhiệt tình làm,
Như Lai chỉ thuyết dạy.
Người hành trì thiền định
Thoát trói buộc Ác ma."
277. "Tất cả hành vô thường "
Với Tuệ, quán thấy vậy
Ðau khổ được nhàm chán;
Chính con đường thanh tịnh."
278. "Tất cả hành khổ đau
Với Tuệ quán thấy vậy,
Ðau khổ được nhàm chán;
Chính con đường thanh tịnh."
279. "Tất cả pháp vô ngã,
Với Tuệ quán thấy vậy,
Ðau khổ được nhàm chán
Chính con đường thanh tịnh."
280. "Khi cần, không nỗ lực,
Tuy trẻ mạnh, nhưng lười
Chí nhu nhược, biếng nhác.
Với trí tuệ thụ động,
Sao tìm được chánh đạo?"
281. "Lời nói được thận trọng,
Tâm tư khéo hộ phòng,
Thân chớ làm điều ác,
Hãy giữ ba nghiệp tịnh,
Chứng đạo thánh nhân dạy."
282. "Tu thiền, trí tuệ sanh,
Bỏ Thiền, trí tuệ diệt.
Biết con đường hai ngả
Ðưa đến hữu, phi hữu,
Hãy tự mình nỗ lực,
Khiến trí tuệ tăng trưởng."
283. "Ðốn rừng không đốn cây
Từ rừng, sinh sợ hãi;
Ðốn rừng và ái dục,
Tỷ kheo, hãy tịch tịnh."
284. "Khi nào chưa cắt tiệt,
Ái dục giữa gái trai,
Tâm ý vẫn buộc ràng,
Như bò con vú mẹ."
285. "Tự cắt giây ái dục,
Như tay bẻ sen thu,
Hãy tu đạo tịch tịnh,
Niết-Bàn, Thiện Thệ dạy."
286. "Mùa mưa ta ở đây
Ðông, hạ cũng ở đây,
Người ngu tâm tưởng vậy,
Không tự giác hiểm nguy."
287. "Người tâm ý đắm say
Con cái và súc vật,
Tử thần bắt người ấy,
Như lụt trôi làng ngủ. "
288. "Một khi tử thần đến,
Không có con che chở,
Không cha, không bà con,
Không thân thích che chở."
289. "Biết rõ ý nghĩa này,
Bậc trí lo trì giới,
Mau lẹ làm thanh tịnh,
Con đường đến Niết-Bàn."
XXI. Phẩm Tạp Lục
290. "Nhờ từ bỏ lạc nhỏ,
Thấy được lạc lớn hơn,
Bậc trí bỏ lạc nhỏ,
Thấy được lạc lớn hơn."
291. "Gieo khổ đau cho người,
Mong cầu lạc cho mình,
Bị hận thù buộc ràng
Không sao thoát hận thù."
292. "Việc đáng làm, không làm,
Không đáng làm, lại làm,
Người ngạo mạn, phóng dật,
Lậu hoặc ắt tăng trưởng."
293. "Người siêng năng cần mẫn,
Thường thường quán thân niệm,
Không làm việc không đáng,
Gắng làm việc đáng làm,
Người tư niệm giác tỉnh,
Lậu hoặc được tiêu trừ."
294. "Sau khi giết mẹ cha,
Giết hai Vua Sát lỵ,
Giết vương quốc, quần thần
Vô ưu, phạm chí sống."
295. "Sau khi giết mẹ cha,
Hai vua Bà-la-môn,
Giết hổ tướng thứ năm
Vô ưu, phạm chí sống."
296. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác
Vô luận ngày hay đêm,
Tưởng Phật Ðà thường niệm."
297. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Tưởng Chánh Pháp thường niệm"
298. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Tưởng Tăng Già thường niệm."
299. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Tưởng sắc thân thường niệm."
300. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Ý vui niềm bất hại."
301. "Ðệ tử Gotama,
Luôn luôn tự tỉnh giác,
Vô luận ngày hay đêm,
Ý vui tu thiền quán."
302. "Vui hạnh xuất gia khó,
Tại gia sinh hoạt khó,
Sống bạn không đồng, khổ,
Trôi lăn luân hồi, khổ,
Vậy chớ sống luân hồi,
Chớ chạy theo đau khổ."
303. "Tín tâm, sống giới hạnh
Ðủ danh xưng tài sản,
Chỗ nào người ấy đến,
Chỗ ấy được cung kính."
304. "Người lành dầu ở xa
Sáng tỏ như núi tuyết,
Người ác dầu ở gần
Như tên bắn đêm đen."
305. "Ai ngồi nằm một mình.
Ðộc hành không buồn chán,
Tự điều phục một mình
Sống thoải mái rừng sâu."
XXII. Phẩm Ðịa Ngục
306. "Nói láo đọa địa ngục
Có làm nói không làm,
Cả hai chết đồng đẳng,
Làm người, nghiệp hạ liệt."
307. "Nhiều người khoác cà sa,
Ác hạnh không nhiếp phục.
Người ác, do ác hạnh,
Phải sanh cõi Ðịa ngục."
308. "Tốt hơn nuốt hòn sắt
Cháy đỏ như lửa hừng,
Hơn ác giới, buông lung
Ăn đồ ăn quốc độ."
309. "Bốn nạn chờ đợi người,
Phóng dật theo vợ người;
Mắc họa, ngủ không yên,
Bị chê là thứ ba,
Ðọa địa ngục, thứ bốn."
310 "Mắc họa, đọa ác thú,
Bị hoảng sợ, ít vui.
Quốc vương phạt trọng hình.
Vậy chớ theo vợ người."
311. "Như cỏ sa vụng nắm,
Tất bị họa đứt tay
Hạnh Sa môn tà vạy,
Tất bị đọa địa ngục."
312. "Sống phóng đãng buông lung,
Theo giới cấm ô nhiễm,
Sống Phạm hạnh đáng nghi
Sao chứng được quả lớn?
313. "Cần phải làm, nên làm
Làm cùng tận khả năng
Xuất gia sống phóng đãng,
Chỉ tăng loạn bụi đời."
314. "Ác hạnh không nên làm,
Làm xong, chịu khổ lụy,
Thiện hạnh, ắt nên làm,
Làm xong, không ăn năn."
315. "Như thành ở biên thùy,
Trong ngoài đều phòng hộ
Cũng vậy, phòng hộ mình,
Sát na chớ buông lung.
Giây phút qua, sầu muộn.
Khi rơi vào địa ngục."
316. "Không đáng hổ, lại hổ.
Việc đáng hổ, lại không.
Do chấp nhận tà kiến,
Chúng sanh đi ác thú."
317. "Không đáng sợ, lại sợ,
Ðáng sợ, lại thấy không,
Do chấp nhận tà kiến.
Chúng sanh đi ác thú."
318. "Không lỗi, lại thấy lỗi,
Có lỗi, lại thấy không,
Do chấp nhận tà kiến,
Chúng sanh đi ác thú."
319. "Có lỗi, biết có lỗi,
Không lỗi, biết là không,
Do chấp nhận chánh kiến,
Chúng sanh đi cõi lành."
XXIII. Phẩm Voi
320. "Ta như voi giữa trận,
Hứng chịu cung tên rơi,
Chịu đựng mọi phỉ báng.
Ác giới rất nhiều người."
321. "Voi luyện, đưa dự hội,
Ngựa luyện, được vua cưỡi,
Người luyện, bậc tối thượng
Chịu đựng mọi phỉ báng."
322. "Tốt thay, con la thuần,
Thuần chủng loài ngựa Sin.
Ðại tượng, voi có ngà.
Tự điều mới tối thượng."
323 "Chẳng phải loài cưỡi ấy,
Ðưa người đến Niết-Bàn,
Chỉ có người tự điều,
Ðến đích, nhờ điều phục."
324. "Con voi tên Tài Hộ,
Phát dục, khó điều phục,
Trói buộc, không ăn uống.
Voi nhớ đến rừng voi."
325. "Người ưa ngủ, ăn lớn
Nằm lăn lóc qua lại,
Chẳng khác heo no bụng,
Kẻ ngu nhập thai mãi."
326. "Trước tâm này buông lung,
Chạy theo ái, dục, lạc.
Nay Ta chánh chế ngự,
Như cầm móc điều voi."
327. "Hãy vui không phóng dật,
Khéo phòng hộ tâm ý.
Kéo mình khỏi ác đạo,
Như voi bị sa lầy."
328. "Nếu được bạn hiền trí
Ðáng sống chung, hạnh lành,
Nhiếp phục mọi hiểm nguy
Hoan hỷ sống chánh niệm."
329. "Không gặp bạn hiền trí.
Ðáng sống chung, hạnh lành
Như vua bỏ nước bại,
Hãy sống riêng cô độc,
Như voi sống rừng voi."
330. "Tốt Hơn sống một mình,
Không kết bạn người ngu.
Ðộc thân, không ác hạnh
Sống vô tư vô lự,
Như voi sống rừng voi."
331. "Vui thay, bạn lúc cần!
Vui thay, sống biết đủ,
Vui thay, chết có đức!
Vui thay, mọi khổ đoạn."
332. "Vui thay, hiếu kính mẹ,
Vui thay, hiếu kính cha,
Vui thay, kính Sa môn,
Vui thay, kính Hiền Thánh."
333. "Vui thay, già có giới!
Vui thay, tín an trú!
Vui thay, được trí tuệ,
Vui thay, ác không làm."
XXIV. Phẩm Tham Ái
334. "Người sống đời phóng dật,
Ái tăng như giây leo.
Nhảy đời này đời khác,
Như vượn tham quả rừng."
335. "Ai sống trong đời này,
Bị ái dục buộc ràng
Sầu khổ sẽ tăng trưởng,
Như cỏ Bi gặp mưa."
336. "Ai sống trong đời này
Ái dục được hàng phục
Sầu rơi khỏi người ấy
Như giọt nước lá sen."
337. "Ðây điều lành Ta dạy,
Các người tụ họp đây.
Hãy nhổ tận gốc ái
Như nhổ gốc cỏ Bi.
Chớ để ma phá hoại,
Như giòng nước cỏ lau."
338. "Như cây bị chặt đốn,
Gốc chưa hại vẫn bền
Ái tùy miên chưa nhổ,
Khổ này vẫn sanh hoài."
339. "Ba mươi sáu dòng Ái,
Trôi người đốn khả ái.
Các tư tưởng tham ái.
Cuốn trôi người tà kiến."
340. "Dòng ái dục chảy khắp,
Như giây leo mọc tràn,
Thấy giây leo vừa sanh,
Với tuệ, hãy đoạn gốc."
341. "Người đời nhớ ái dục,
Ưa thích các hỷ lạc.
Tuy mong cầu an lạc,
Họ vẫn phải sanh già."
342 "Người bị ái buộc ràng,
Vùng vẫy và hoảng sợ,
Như thỏ bị sa lưới.
Họ sanh ái trói buộc,
Chịu khổ đau dài dài."
343. "Người bị ái buộc ràng,
Vùng vẫy và hoảng sợ,
Như thỏ bị sa lưới.
Do vậy vị tỷ kheo,
Mong cầu mình ly tham
Nên nhiếp phục ái dục."
344. "Lìa rừng lại hướng rừng
Thoát rừng chạy theo rừng.
Nên xem người như vậy,
Ðược thoát khỏi buộc ràng.
Lại chạy theo ràng buộc."
345. "Sắt, cây, gai trói buộc
Người trí xem chưa bền.
Tham châu báu, trang sức
Tham vọng vợ và con."
346. "Người có trí nói rằng:
"Trói buộc này thật bền.
Rì kéo xuống, lún xuống,
Nhưng thật sự khó thoát.
Người trí cắt trừ nó,
Bỏ dục lạc, không màng."
347. "Người đắm say ái dục
Tự lao mình xuống dòng
Như nhện sa lưới dệt.
Người trí cắt trừ nó,
Bỏ mọi khổ, không màng."
348. "Bỏ quá, hiện, vị lai,
Ðến bờ kia cuộc đời,
Ý giải thoát tất cả,
Chớ vướng lại sanh già."
349. "Người tà ý nhiếp phục,
Tham sắc bén nhìn tịnh,
Người ấy ái tăng trưởng,
Làm giây trói mình chặt."
350. "Ai vui, an tịnh ý,
Quán bất tịnh, thường niệm,
Người ấy sẽ diệt ái,
Cắt đứt Ma trói buộc."
351. "Ai tới đích, không sợ,
Ly ái, không nhiễm ô
Nhổ mũi tên sanh tử,
Thân này thân cuối cùng."
352. "Ái lìa, không chấp thủ.
Cú pháp khéo biện tài
Thấu suốt từ vô ngại,
Hiểu thứ lớp trước sau.
Thân này thân cuối cùng
Vị như vậy được gọi,
Bậc Ðại trí, đại nhân."
353. "Ta hàng phục tất cả,
Ta rõ biết tất cả,
Không bị nhiễm pháp nào.
Ta từ bỏ tất cả
Ái diệt, tự giải thoát.
Ðã tự mình thắng trí,
Ta gọi ai thầy ta?"
354. "Pháp thí, thắng mọi thí!
Pháp vị, thắng mọi vị!
Pháp hỷ, thắng mọi hỷ!
Ái diệt, dứt mọi khổ!"
355. "Tài sản hại người ngu.
Không người tìm bờ kia
Kẻ ngu vì tham giàu,
Hại mình và hại người."
356. "Cỏ làm hại ruộng vườn,
Tham làm hại người đời.
Bố thí người ly tham,
Do vậy được quả lớn."
357. "Cỏ làm hại ruộng vườn,
Sân làm hại người đời.
Bố thí người ly sân,
Do vậy được quả lớn."
358. "Cỏ làm hại ruộng vườn,
Si làm hại người đời,
Bố thí người ly si,
Do vậy được quả lớn."
359. "Cỏ làm hại ruộng vườn,
Dục làm hại người đời.
Bố thí người ly dục,
Do vậy được quả lớn."
XXV. Phẩm Tỷ Kheo
360. "Lành thay, phòng hộ mắt!
Lành thay, phòng hộ tai.
Lành thay, phòng hộ mũi,
Lành thay, phòng hộ lưỡi."
361. "Lành thay,phòng hộ thân!
Lành thay, phòng hộ lời,
Lành thay, phòng hộ ý.
Lành thay, phòng tất cả.
Tỷ kheo phòng tất cả.
Thoát được mọi khổ đau."
362. "Người chế ngự tay chân,
Chế ngự lời và đầu,
Vui thích nội thiền định.
Ðộc thân, biết vừa đủ,
Thật xứng gọi tỷ kheo."
363. "Tỷ kheo chế ngự miệng,
Vừa lời, không cống cao,
Khi trình bày pháp nghĩa,
Lời lẽ dịu ngọt ngào."
364. "Vị tỷ kheo thích pháp,
Mến pháp, suy tư Pháp.
Tâm tư niệm chánh Pháp,
Không rời bỏ chánh Pháp."
365. "Không khinh điều mình được,
Không ganh người khác được
Tỷ kheo ganh tị người,
Không sao chứng Thiền Ðịnh."
366. "Tỷ kheo dầu được ít,
Không khinh điều mình được,
Sống thanh tịnh không nhác,
Chư thiên khen vị này."
367. "Hoàn toàn, đối danh sắc,
Không chấp Ta, của Ta.
Không chấp, không sầu não.
Thật xứng danh Tỷ kheo."
368. "Tỷ kheo trú từ bi,
Tín thành giáo Pháp Phật,
Chứng cảnh giới tịch tỉnh.
Các hạnh an tịnh lạc."
369. "Tỷkheo, tát thuyền này,
Thuyền không, nhẹ đi mau.
Trừ tham, diệt sân hận,
Tất chứng đạt Niết-Bàn."
370. "Ðoạn năm, từ bỏ năm
Tụ tập năm tối thượng
Tỷ kheo vượt năm ái
Xứng danh "Vượt bộc lưu"
371. "Tỷ kheo, hãy tu thiền,
Chớ buông lung phóng dật,
Tâm chớ đắm say dục,
Phóng dật, nuốt sắt nóng
Bị đốt, chớ than khổ!"
372. "Không trí tuệ, không thiền,
Không thiền, không trí tuệ.
Người có thiền có tuệ,
Nhất định gần Niết-Bàn."
373. "Bước vào ngôi nhà trống,
Tỷ kheo tâm an tịnh,
Thọ hưởng vui siêu nhân
Tịnh quán theo chánh pháp."
374. "Người luôn luôn chánh niệm,
Sự sanh diệt các uẩn,
Ðược hoan hỷ, hân hoan,
Chỉ bậc bất tử biết."
375. "Ðây Tỷ kheo có trí,
Tụ tập pháp căn bản
Hộ căn, biết vừa đủ,
Giữ gìn căn bản giới,
Thường gần gũi bạn lành,
Sống thanh tịnh tinh cần."
376. "Giao thiệp khéo thân thiện,
Cử chỉ mực đoan trang.
Do vậy hưởng vui nhiều,
Sẽ dứt mọi khổ đau."
377. "Như hoa Vassikà,
Quăng bỏ cánh úa tàn,
Cũng vậy vị Tỷ kheo,
Hãy giải thoát tham sân."
378. "Thân tịnh, lời an tịnh,
An tịnh, khéo thiền tịnh.
Tỷ kheo bỏ thế vật,
Xứng danh "bậc tịch tịnh ".
379. "Tự mình chỉ trích mình,
Tự mình dò xét mình,
Tỷ kheo tự phòng hộ
Chánh niệm, trú an lạc."
380. "Tự mình y chỉ mình,
Tự mình đi đến mình,
Vậy hãy tự điều phục,
Như khách buôn ngựa hiền."
381. "Tỷ kheo nhiều hân hoan,
Tịnh tín giáo pháp Phật,
Chứng cảnh giới tịch tịnh,
Các hạnh an tịnh lạc."
382. "Tỷ kheo tuy tuổi nhỏ
Siêng tu giáo pháp Phật,
Soi sáng thế gian này,
Như trăng thoát khỏi mây."
XXVI. Phẩm Bà-La-Môn
383. "Hỡi này Bà là môn,
Hãy tinh tấn đoạn dòng,
Từ bỏ các dục lạc,
Biết được hành đoạn diệt,
Người là bậc vô vi."
384. "Nhờ thường trú hai pháp
Ðến được bờ bên kia.
Bà-la-môn có trí,
Mọi kiết sử dứt sạch."
385. "Không bờ này, bờ kia
Cả hai bờ không có,
Lìa khổ, không trói buộc
Ta gọi Bà-la-môn."
386. "Tu thiền, trú ly trần
Phận sự xong, vô lậu,
Ðạt được đích tối thượng,
Ta gọi Bà-la-môn."
387. "Mặt trời sáng ban ngày,
Mặt trăng sáng ban đêm.
Khí giới sáng Sát lỵ,
Thiền định sáng Phạm chí.
Còn hào quang đức Phật,
Chói sáng cả ngày đêm."
388. "Dứt ác gọi Phạm chí,
Tịnh hạnh gọi Sa môn,
Tự mình xuất cấu uế,
Nên gọi bậc xuất gia."
389. "Chớ có đập Phạm chí!
Phạm chí chớ đập lại!
Xấu thay đập Phạm chí
Ðập trả lại xấu hơn!"
390. "Ðối vị Bà-la-môn,
Ðây không lợi ích nhỏ.
Khi ý không ái luyến,
Tâm hại được chận đứng,
Chỉ khi ấy khổ diệt,"
391. "Với người thân miệng ý,
Không làm các ác hạnh
Ba nghiệp được phòng hộ,
Ta gọi Bà-la-môn."
392. "Từ ai, biết chánh pháp
Bậc Chánh Giác thuyết giảng,
Hãy kính lễ vị ấy,
Như phạm chí chờ lửa."
393. "Ðược gọi Bà-la-môn,
Không vì đầu bện tóc,
Không chủng tộc, thọ sanh,
Ai thật chân, chánh, tịnh,
Mới gọi Bà-la-môn."
394. "Kẻ ngu, có ích gì
Bện tóc với da dê,
Nội tâm toàn phiền não,
Ngoài mặt đánh bóng suông."
395. "Người mặc áo đống rác,
Gầy ốm, lộ mạch gân,
Ðộc thân thiền trong rừng.
Ta gọi Bà-la-môn."
396 "Ta không gọi Phạm Chí,
Vì chỗ sanh, mẹ sanh.
Chỉ được gọi tên suông
Nếu tâm còn phiền não.
Không phiền não, chấp trước
Ta gọi Bà-la-môn."
397. "Ðoạn hết các kiết sử,
Không còn gì lo sợ
Không đắm trước buộc ràng
Ta gọi Bà-la-môn
398. "Bỏ đai da, bỏ cương
Bỏ dây, đồ sở thuộc,
Bỏ then chốt, sáng suốt,
Ta gọi Bà-la-môn."
399. "Không ác ý, nhẫn chịu,
Phỉ báng, đánh, phạt hình,
Lấy nhẫn làm quân lực,
Ta gọi Bà-la-môn."
400. "Không hận, hết bổn phận,
Trì giới, không tham ái,
Nhiếp phục, thân cuối cùng,
Ta gọi Bà-la-môn."
401. "Như nước trên lá sen,
Như hột cải đầu kim,
Người không nhiễm ái dục,
Ta gọi Bà-la-môn."
402. "Ai tự trên đời này,
Giác khổ, diệt trừ khổ,
Bỏ gánh nặng, giải thoát,
Ta gọi Bà-la-môn."
403. "Người trí tuệ sâu xa,
Khéo biết đạo, phi đạo
Chứng đạt đích vô thượng,
Ta gọi Bà-la-môn."
404. "Không liên hệ cả hai,
Xuất gia và thế tục,
Sống độc thân, ít dục,
Ta gọi Bà-la-môn."
405. "Bỏ trượng, đối chúng sanh,
Yếu kém hay kiên cường,
Không giết, không bảo giết,
Ta gọi Bà-la-môn."
406. "Thân thiện giữa thù địch
Ôn hòa giữa hung hăng.
Không nhiễm, giữa nhiễm trước,
Ta gọi Bà-la-môn."
407. "Người bỏ rơi tham sân,
Không mạn không ganh tị,
Như hột cải đầu kim,
Ta gọi Bà-la-môn."
408. "Nói lên lời ôn hòa,
Lợi ích và chân thật,
Không mất lòng một ai,
Ta gọi Bà-la-môn."
409. "Ở đời, vật dài, ngắn,
Nhỏ, lớn, đẹp hay xấu
Phàm không cho không lấy,
Ta gọi Bà-la-môn."
410. "Người không có hy cầu,
Ðời này và đời sau,
Không hy cầu, giải thoát,
Ta gọi Bà-la-môn."
411. "Người không còn tham ái,
Có trí, không nghi hoặc,
Thể nhập vào bất tử,
Ta gọi Bà-la-môn."
412. "Người sống ở đời này
Không nhiễm cả thiện ác,
Không sầu, sạch không bụi
Ta gọi Bà-la-môn."
413 "Như trăng, sạch không uế
Sáng trong và tịnh lặng,
Hữu ái, được đoạn tận,
Ta gọi Bà là môn."
414. "Vượt đường nguy hiểm này,
Nhiếp phục luân hồi, si,
Ðến bờ kia thiền định
Không dục ái, không nghi,
Không chấp trước, tịch tịnh,
Ta gọi Bà-la-môn."
415. "Ai ở đời, đoạn dục,
Bỏ nhà, sống xuất gia,
Dục hữu được đoạn tận,
Ta gọi Bà-la-môn."
416. "Ai ở đời đoạn ái
Bỏ nhà, sống xuất gia,
Ái hữu được đoạn tận,
Ta gọi Bà-la-môn."
417. "Bỏ trói buộc loài người,
Vượt trói buộc cõi trời.
Giải thoát mọi buộc ràng,
Ta gọi Bà-la-môn."
418. "Bỏ điều ưa, điều ghét,
Mát lạnh, diệt sanh y
Bậc anh hùng chiến thắng,
Nhiếp phục mọi thế giới,
Ta gọi Bà-la-môn."
419. "Ai hiểu rõ hoàn toàn
Sanh tử các chúng sanh,
Không nhiễm, khéo vượt qua,
Sáng suốt chân giác ngộ,
Ta gọi Bà-la-môn."
420. "Với ai, loài trời, người
Cùng với Càn thát bà,
Không biết chỗ thọ sanh
Lậu tận bậc La hán.
Ta gọi Bà-la-môn."
421 "Ai quá, hiện, vị lai
Không một sở hữu gì,
Không sở hữu không nắm,
Ta gọi Bà-la-môn."
422. "Bậc trâu chúa, thù thắng
Bậc anh hùng, đại sĩ,
Bậc chiến thắng, không nhiễm,
Bậc tẩy sạch, giác ngộ,
Ta gọi Bà-la-môn."
423. "Ai biết được đời trước,
Thấy thiên giới, đọa xứ,
Ðạt được sanh diệt tận
Thắng trí, tự viên thành
Bậc mâu ni đạo sĩ.
Viên mãn mọi thành tựu
Ta gọi Bà-la-môn."
The Path of Dhamma
Translated by: ThanissaroI - Yamakavagga: Pairs
1-2
Phenomena are preceded by the heart,
ruled by the heart,
made of the heart.
If you speak or act
with a corrupted heart,
then suffering follows you —
as the wheel of the cart,
the track of the ox
that pulls it.
Phenomena are preceded by the heart,
ruled by the heart,
made of the heart.
If you speak or act
with a calm, bright heart,
then happiness follows you,
like a shadow
that never leaves.
3-6
'He insulted me,
hit me,
beat me,
robbed me'
— for those who brood on this,
hostility isn't stilled.
'He insulted me,
hit me,
beat me,
robbed me' —
for those who don't brood on this,
hostility is stilled.
Hostilities aren't stilled
through hostility,
regardless.
Hostilities are stilled
through non-hostility:
this, an unending truth.
Unlike those who don't realize
that we're here on the verge
of perishing,
those who do:
their quarrels are stilled.
7-8
One who stays focused on the beautiful,
is unrestrained with the senses,
knowing no moderation in food,
apathetic, unenergetic:
Mara overcomes him
as the wind, a weak tree.
One who stays focused on the foul,
is restrained with regard to the senses,
knowing moderation in food,
full of conviction & energy:
Mara does not overcome him
as the wind, a mountain of rock.
9-10
He who, depraved,
devoid
of truthfulness
& self-control,
puts on the ochre robe,
doesn't deserve the ochre robe.
But he who is free
of depravity
endowed
with truthfulness
& self-control,
well-established
in the precepts,
truly deserves the ochre robe.
11-12
Those who regard
non-essence as essence
and see essence as non-,
don't get to the essence,
ranging about in wrong resolves.
But those who know
essence as essence,
and non-essence as non-,
get to the essence,
ranging about in right resolves.
13-14
As rain seeps into
an ill-thatched hut,
so passion,
the undeveloped mind.
As rain doesn't seep into
a well-thatched hut,
so passion does not,
the well-developed mind.
15-18
Here he grieves
he grieves hereafter.
In both worlds
the wrong-doer grieves.
He grieves, he's afflicted,
seeing the corruption
of his deeds.
Here he rejoices
he rejoices hereafter.
In both worlds
the merit-maker rejoices.
He rejoices, is jubilant,
seeing the purity
of his deeds.
Here he's tormented
he's tormented hereafter.
In both worlds
the wrong-doer's tormented.
He's tormented at the thought,
'I've done wrong.'
Having gone to a bad destination,
he's tormented
all the more.
Here he delights
he delights hereafter.
In both worlds
the merit-maker delights.
He delights at the thought,
'I've made merit.'
Having gone to a good destination,
he delights
all the more.
19-20
If he recites many teachings, but
— heedless man —
doesn't do what they say,
like a cowherd counting the cattle of
others,
he has no share in the contemplative life.
If he recites next to nothing
but follows the Dhamma
in line with the Dhamma;
abandoning passion,
aversion, delusion;
alert,
his mind well-released,
not clinging
either here or hereafter:
he has his share in the contemplative life.
II - Appamadavagga: Heedfulness
21-24
Heedfulness: the path to the Deathless.
Heedlessness: the path to death.
The heedful do not die.
The heedless are as if
already dead.
Knowing this as a true distinction,
those wise in heedfulness
rejoice in heedfulness,
enjoying the range of the noble ones.
The enlightened, constantly
absorbed in jhana,
persevering,
firm in their effort:
they touch Unbinding,
the unexcelled rest
from the yoke.
Those with initiative,
mindful,
clean in action,
acting with due consideration,
heedful, restrained,
living the Dhamma:
their glory
grows.
25
Through initiative, heedfulness,
restraint, & self-control,
the wise would make
an island
no flood
can submerge.
26
They're addicted to heedlessness
— dullards, fools —
while one who is wise
cherishes heedfulness
as his highest wealth.
27
Don't give way to heedlessness
or to intimacy
with sensual delight —
for a heedful person,
absorbed in jhana,
attains an abundance of ease.
28
When the wise person drives out
heedlessness
with heedfulness,
having climbed the high tower
of discernment,
sorrow-free,
he observes the sorrowing crowd —
as the enlightened man,
having scaled
a summit,
the fools on the ground below.
29
Heedful among the heedless,
wakeful among those asleep,
just as a fast horse advances,
leaving the weak behind:
so the wise.
30
Through heedfulness, Indra won
to lordship over the gods.
Heedfulness is praised,
heedlessness censured —
always.
31-32
The monk delighting in heedfulness,
seeing danger in heedlessness,
advances like a fire,
burning fetters
great & small.
The monk delighting in heedfulness,
seeing danger in heedlessness
— incapable of falling back —
stands right on the verge
of Unbinding.
III - Cittavagga: The Mind
33-37
Quivering, wavering,
hard to guard,
to hold in check:
the mind.
The sage makes it straight —
like a fletcher,
the shaft of an arrow.
Like a fish
pulled from its home in the water
& thrown on land:
this mind flips & flaps about
to escape Mara's sway.
Hard to hold down,
nimble,
alighting wherever it likes:
the mind.
Its taming is good.
The mind well-tamed
brings ease.
So hard to see,
so very, very subtle,
alighting wherever it likes:
the mind.
The wise should guard it.
The mind protected
brings ease.
Wandering far,
going alone,
bodiless,
lying in a cave:
the mind.
Those who restrain it:
from Mara's bonds
they'll be freed.
38
For a person of unsteady mind,
not knowing true Dhamma,
serenity
set adrift:
discernment doesn't grow full.
39
For a person of unsoddened mind,
unassaulted
awareness,
abandoning merit & evil,
wakeful,
there is no danger
no fear.
40
Knowing this body
is like a clay jar,
securing this mind
like a fort,
attack Mara
with the spear of discernment,
then guard what's won
without settling there,
without laying claim.
41
All too soon, this body
will lie on the ground
cast off,
bereft of consciousness,
like a useless scrap
of wood.
42-43
Whatever an enemy might do
to an enemy,
or a foe to a foe,
the ill-directed mind
can do to you
even worse.
Whatever a mother, father
or other kinsman
might do for you,
the well-directed mind
can do for you
even better.
IV - Pupphavagga: Blossoms
44-45
Who will penetrate this earth
& this realm of death
with all its gods?
Who will ferret out
the well-taught Dhamma-saying,
as the skillful flower-arranger
the flower?
The learner-on-the-path
will penetrate this earth
& this realm of death
with all its gods.
The learner-on-the-path
will ferret out
the well-taught Dhamma-saying,
as the skillful flower-arranger
the flower.
46
Knowing this body
is like foam,
realizing its nature
— a mirage —
cutting out
the blossoms of Mara,
you go where the King of Death
can't see.
47-48
The man immersed in
gathering blossoms,
his heart distracted:
death sweeps him away —
as a great flood,
a village asleep.
The man immersed in
gathering blossoms,
his heart distracted,
insatiable in sensual pleasures:
the End-Maker holds him
under his sway.
49
As a bee — without harming
the blossom,
its color,
its fragrance —
takes its nectar & flies away:
so should the sage
go through a village.
50
Focus,
not on the rudenesses of others,
not on what they've done
or left undone,
but on what you
have & haven't done
yourself.
51-52
Just like a blossom,
bright colored
but scentless:
a well-spoken word
is fruitless
when not carried out.
Just like a blossom,
bright colored
& full of scent:
a well-spoken word
is fruitful
when well carried out.
53
Just as from a heap of flowers
many garland strands can be made,
even so
one born & mortal
should do
— with what's born & is mortal —
many a skillful thing.
54-56
No flower's scent
goes against the wind —
not sandalwood,
jasmine,
tagara.
But the scent of the good
does go against the wind.
The person of integrity
wafts a scent
in every direction.
Sandalwood, tagara,
lotus, & jasmine:
Among these scents,
the scent of virtue
is unsurpassed.
Next to nothing, this fragrance
— sandalwood, tagara —
while the scent of the virtuous
wafts to the gods,
supreme.
57
Those consummate in virtue,
dwelling in heedfulness,
released through right knowing:
Mara can't follow their tracks.
58-59
As in a pile of rubbish
cast by the side of a highway
a lotus might grow
clean-smelling
pleasing the heart,
so in the midst of the rubbish-like,
people run-of-the-mill & blind,
there dazzles with discernment
the disciple of the Rightly
Self-Awakened One.
V- Balavagga: Fools
60
Long for the wakeful is the night.
Long for the weary, a league.
For fools
unaware of True Dhamma,
samsara
is long.
61
If, in your course, you don't meet
your equal, your better,
then continue your course,
firmly,
alone.
There's no fellowship with fools.
62
'I have sons, I have wealth' —
the fool torments himself.
When even he himself
doesn't belong to himself,
how then sons?
How wealth?
63
A fool with a sense of his foolishness
is — at least to that extent — wise.
But a fool who thinks himself wise
really deserves to be called
a fool.
64-65
Even if for a lifetime
the fool stays with the wise,
he knows nothing of the Dhamma —
as the ladle,
the taste of the soup.
Even if for a moment,
the perceptive person stays with the wise,
he immediately knows the Dhamma —
as the tongue,
the taste of the soup.
66
Fools, their wisdom weak,
are their own enemies
as they go through life,
doing evil
that bears
bitter fruit.
67-68
It's not good,
the doing of the deed
that, once it's done,
you regret,
whose result you reap crying,
your face in tears.
It's good,
the doing of the deed
that, once it's done,
you don't regret,
whose result you reap gratified,
happy at heart.
69
As long as evil has yet to ripen,
the fool mistakes it for honey.
But when that evil ripens,
the fool falls into
pain.
70
Month after month
the fool might eat
only a tip-of-grass measure of food,
but he wouldn't be worth
one sixteenth
of those who've fathomed
the Dhamma.
71
An evil deed, when done,
doesn't — like ready milk —
come out right away.
It follows the fool,
smoldering
like a fire
hidden in ashes.
72-74
Only for his ruin
does renown come to the fool.
It ravages his bright fortune
& rips his head apart.
He would want unwarranted status,
preeminence among monks,
authority among monasteries,
homage from lay families.
'Let householders & those gone forth
both think that this
was done by me alone.
May I alone determine
what's a duty, what's not':
the resolve of a fool
as they grow —
his desire & pride.
75
The path to material gain
goes one way,
the way to Unbinding,
another.
Realizing this, the monk,
a disciple to the Awakened One,
should not relish offerings,
should cultivate seclusion
instead.
VI - Panditavagga: The Wise
76-77
Regard him as one who
points out
treasure,
the wise one who
seeing your faults
rebukes you.
Stay with this sort of sage.
For the one who stays
with a sage of this sort,
things get better,
not worse.
Let him admonish, instruct,
deflect you
away from poor manners.
To the good, he's endearing;
to the bad, he's not.
78
Don't associate with bad friends.
Don't associate with the low.
Associate with admirable friends.
Associate with the best.
79
Drinking the Dhamma,
refreshed by the Dhamma,
one sleeps at ease
with clear awareness & calm.
In the Dhamma revealed
by the noble ones,
the wise person
always delights.
80
Irrigators guide the water.
Fletchers shape the arrow shaft.
Carpenters shape the wood.
The wise control
themselves.
81
As a single slab of rock
won't budge in the wind,
so the wise are not moved
by praise,
by blame.
82
Like a deep lake,
clear, unruffled, & calm:
so the wise become clear,
calm,
on hearing words of the Dhamma.
83
Everywhere, truly,
those of integrity
stand apart.
They, the good,
don't chatter in hopes
of favor or gains.
When touched
now by pleasure,
now pain,
the wise give no sign
of high
or low.
84
One who wouldn't —
not for his own sake
nor that of another —
hanker for
wealth,
a son,
a kingdom,
his own fulfillment,
by unrighteous means:
he is righteous, rich
in virtue,
discernment.
85-89
Few are the people
who reach the Far Shore.
These others
simply scurry along
this shore.
But those who practice Dhamma
in line with the well-taught Dhamma,
will cross over the realm of Death
so hard to transcend.
Forsaking dark practices,
the wise person
should develop the bright,
having gone from home
to no-home
in seclusion, so hard to enjoy.
There he should wish for delight,
discarding sensuality —
he who has nothing.
He should cleanse himself — wise —
of what defiles the mind.
Whose minds are well-developed
in the factors of self-awakening,
who delight in non-clinging,
relinquishing grasping —
resplendent,
their effluents ended:
they, in the world,
are Unbound.
VII – Arahantavagga: Arahants
90
In one who
has gone the full distance,
is free from sorrow,
is fully released
in all respects,
has abandoned all bonds:
no fever is found.
91
The mindful keep active,
don't delight in settling back.
They renounce every home,
every home,
like swans taking off from a lake.
92-93
Not hoarding,
having comprehended food,
their pasture — emptiness
& freedom without sign:
their trail,
like that of birds through space,
can't be traced.
Effluents ended,
independent of nutriment,
their pasture — emptiness
& freedom without sign:
their trail,
like that of birds through space,
can't be traced.
94-96
He whose senses are steadied
like stallions
well-trained by the charioteer,
his conceit abandoned,
free of effluent,
Such:
even devas adore him.
Like the earth, he doesn't react —
cultured,
Such,
like Indra's pillar,
like a lake free of mud.
For him
— Such —
there's no traveling on.
Calm is his mind,
calm his speech
& his deed:
one who's released through right knowing,
pacified,
Such.
97
The man
faithless / beyond conviction
ungrateful / knowing the Unmade
a burglar / who has severed connections
who's destroyed
his chances / conditions
who eats vomit: / has disgorged expectations:
the ultimate person.
98
In village or wilds,
valley, plateau:
that place is delightful
where arahants dwell.
99
Delightful wilds
where the crowds don't delight,
those free from passion
delight,
for they're not searching
for sensual pleasures.
VIII - Sahassavagga: Thousands
100-102
Better
than if there were thousands
of meaningless words is
one
meaningful
word
that on hearing
brings peace.
Better
than if there were thousands
of meaningless verses is
one
meaningful
verse
that on hearing
brings peace.
And better than chanting hundreds
of meaningless verses is
one
Dhamma-saying
that on hearing
brings peace.
103-105
Greater in battle
than the man who would conquer
a thousand-thousand men,
is he who would conquer
just one —
himself.
Better to conquer yourself
than others.
When you've trained yourself,
living in constant self-control,
neither a deva nor gandhabba,
nor a Mara banded with Brahmas,
could turn that triumph
back into defeat.
106-108
You could, month by month,
at a cost of thousands,
conduct sacrifices
a hundred times,
or
pay a single moment's homage
to one person,
self-cultivated.
Better than a hundred years of sacrifices
would that act of homage be.
You could, for a hundred years,
live in a forest
tending a fire,
or
pay a single moment's homage
to one person,
self-cultivated.
Better than a hundred years of sacrifices
would that act of homage be.
Everything offered
or sacrificed in the world
for an entire year by one seeking merit
doesn't come to a fourth.
Better to pay respect
to those who've gone
the straight way.
109
If you're respectful by habit,
constantly honoring the worthy,
four things increase:
long life, beauty,
happiness, strength.
110-115
Better than a hundred years
lived without virtue, uncentered, is
one day
lived by a virtuous person
absorbed in jhana.
And better than a hundred years
lived undiscerning, uncentered, is
one day
lived by a discerning person
absorbed in jhana.
And better than a hundred years
lived apathetic & unenergetic, is
one day
lived energetic & firm.
And better than a hundred years
lived without seeing
arising & passing away, is
one day
lived seeing
arising & passing away.
And better than a hundred years
lived without seeing
the Deathless state, is
one day
lived seeing
the Deathless state.
And better than a hundred years
lived without seeing
the ultimate Dhamma, is
one day
lived seeing
the ultimate Dhamma.
IX - Papavagga: Evil
116
Be quick in doing
what's admirable.
Restrain your mind
from what's evil.
When you're slow
in making merit,
evil delights the mind.
117-118
If a person does evil,
he shouldn't do it again & again,
shouldn't develop a penchant for it.
To accumulate evil
brings pain.
If a person makes merit,
he should do it again & again,
should develop a penchant for it.
To accumulate merit
brings ease.
119-120
Even the evil
meet with good fortune
as long as their evil
has yet to mature.
But when it's matured
that's when they meet
with evil.
Even the good
meet with bad fortune
as long as their good
has yet to mature.
But when it's matured
that's when they meet
with good fortune.
121-122
Don't underestimate evil
('It won't amount to much').
A water jar fills,
even with water
falling in drops.
With evil — even if
bit
by
bit,
habitually —
the fool fills himself full.
Don't underestimate merit
('It won't amount to much').
A water jar fills,
even with water
falling in drops.
With merit — even if
bit
by
bit,
habitually —
the enlightened one fills himself full.
123
Like a merchant with a small
but well-laden caravan
— a dangerous road,
like a person who loves life
— a poison,
one should avoid
— evil deeds.
124
If there's no wound on the hand,
that hand can hold poison.
Poison won't penetrate
where there's no wound.
There's no evil
for those who don't do it.
125
Whoever harasses
an innocent man,
a man pure, without blemish:
the evil comes right back to the fool
like fine dust
thrown against the wind.
126
Some are born in the human womb,
evildoers in hell,
those on the good course go
to heaven,
while those without effluent:
totally unbound.
127-128
Not up in the air,
nor in the middle of the sea,
nor going into a cleft in the mountains
— nowhere on earth —
is a spot to be found
where you could stay & escape
your evil deed.
Not up in the air,
nor in the middle of the sea,
nor going into a cleft in the mountains
— nowhere on earth —
is a spot to be found
where you could stay & not succumb
to death.
X - Dandavagga: The Rod
129-130
All
tremble at the rod,
all
are fearful of death.
Drawing the parallel to
yourself,
neither kill nor get others to kill.
All
tremble at the rod,
all
hold their life dear.
Drawing the parallel to
yourself,
neither kill nor get others to kill.
131-132
Whoever takes a rod
to harm living beings desiring ease,
when he himself is looking for ease,
will meet with no ease after death.
Whoever doesn't take a rod
to harm living beings desiring ease,
when he himself is looking for ease,
will meet with ease after death.
133
Speak harshly to no one,
or the words will be thrown
right back at you.
Contentious talk is painful,
for you get struck by rods in return.
134
If, like a flattened metal pot
you don't resound,
you've attained an Unbinding;
in you there's found
no contention.
135
As a cowherd with a rod
drives cows to the field,
so aging & death
drive the life
of living beings.
136
When doing evil deeds,
the fool is oblivious.
The dullard
is tormented
by his own deeds,
as if burned by a fire.
137-140
Whoever, with a rod,
harasses an innocent man, unarmed,
quickly falls into any of ten things:
harsh pains, devastation, a broken body, grave illness,
mental derangement, trouble with the government,
violent slander, relatives lost, property dissolved,
houses burned down.
At the break-up of the body
this one with no discernment,
reappears in
hell.
141-142
Neither nakedness nor matted hair
nor mud nor the refusal of food
nor sleeping on the bare ground
nor dust & dirt nor squatting austerities
cleanses the mortal
who's not gone beyond doubt.
If, though adorned, one lives in tune
with the chaste life
— calmed, tamed, & assured —
having put down the rod toward all beings,
he's a contemplative
a brahman
a monk.
143
Who in the world
is a man constrained by conscience,
who awakens to censure
like a fine stallion to the whip?
144
Like a fine stallion
struck with a whip,
be ardent & chastened.
Through conviction
virtue, persistence,
concentration, judgment,
consummate in knowledge & conduct,
mindful,
you'll abandon this not-insignificant pain.
145
Irrigators guide the water.
Fletchers shape the arrow shaft.
Carpenters shape the wood.
Those of good practices control
themselves.
XI - Jaravagga: Aging
146
What laughter, why joy,
when constantly aflame?
Enveloped in darkness,
don't you look for a lamp?
147
Look at the beautified image,
a heap of festering wounds, shored up:
ill, but the object
of many resolves,
where there is nothing
lasting or sure.
148
Worn out is this body,
a nest of diseases, dissolving.
This putrid conglomeration
is bound to break up,
for life is hemmed in with death.
149
On seeing these bones
discarded
like gourds in the fall,
pigeon-gray:
what delight?
150
A city made of bones,
plastered over with flesh & blood,
whose hidden treasures are:
pride & contempt,
aging & death.
151
Even royal chariots
well-embellished
get run down,
and so does the body
succumb to old age.
But the Dhamma of the good
doesn't succumb to old age:
the good let the civilized know.
152
This unlistening man
matures like an ox.
His muscles develop,
his discernment not.
153-154
Through the round of many births I roamed
without reward,
without rest,
seeking the house-builder.
Painful is birth
again & again.
House-builder, you're seen!
You will not build a house again.
All your rafters broken,
the ridge pole dismantled,
immersed in dismantling, the mind
has attained to the end of craving.
155-156
Neither living the chaste life
nor gaining wealth in their youth,
they waste away like old herons
in a dried-up lake
depleted of fish.
Neither living the chaste life
nor gaining wealth in their youth,
they lie around,
misfired from the bow,
sighing over old times.
XII - Attavagga: Self
157
If you hold yourself dear
then guard, guard yourself well.
The wise person would stay awake
nursing himself
in any of the three watches of the night,
the three stages of life.
158
First
he'd settle himself
in what is correct,
only then
teach others.
He wouldn't stain his name
: he is wise.
159
If you'd mold yourself
the way you teach others,
then, well-trained,
go ahead & tame —
for, as they say,
what's hard to tame is you
yourself.
160
Your own self is
your own mainstay,
for who else could your mainstay be?
With you yourself well-trained
you obtain the mainstay
hard to obtain.
161
The evil he himself has done
— self-born, self-created —
grinds down the dullard,
as a diamond, a precious stone.
162
When overspread by extreme vice —
like a sal tree by a vine —
you do to yourself
what an enemy would wish.
163
They're easy to do —
things of no good
& no use to yourself.
What's truly useful & good
is truly harder than hard to do.
164
The teaching of those who live the Dhamma,
worthy ones, noble:
whoever maligns it
— a dullard,
inspired by evil view —
bears fruit for his own destruction,
like the fruiting of the bamboo.
165
Evil is done by oneself
by oneself is one defiled.
Evil is left undone by oneself
by oneself is one cleansed.
Purity & impurity are one's own doing.
No one purifies another.
No other purifies one.
166
Don't sacrifice your own welfare
for that of another,
no matter how great.
Realizing your own true welfare,
be intent on just that.
XIII - Lokavagga: Worlds
167
Don't associate with lowly qualities.
Don't consort with heedlessness.
Don't associate with wrong views.
Don't busy yourself with the world.
168-169
Get up! Don't be heedless.
Live the Dhamma well.
One who lives the Dhamma
sleeps with ease
in this world & the next.
Live the Dhamma well.
Don't live it badly.
One who lives the Dhamma
sleeps with ease
in this world & the next.
170
See it as a bubble,
see it as a mirage:
one who regards the world this way
the King of Death doesn't see.
171
Come look at this world
all decked out
like a royal chariot,
where fools plunge in,
while those who know
don't cling.
172-173
Who once was heedless,
but later is not,
brightens the world
like the moon set free from a cloud.
His evil-done deed
is replaced with skillfulness:
he brightens the world
like the moon set free from a cloud.
174
Blinded this world —
how few here see clearly!
Just as birds who've escaped
from a net are
few, few
are the people
who make it to heaven.
175
Swans fly the path of the sun;
those with the power fly through space;
the enlightened flee from the world,
having defeated the armies of Mara.
176
The person who tells a lie,
who transgresses in this one thing,
transcending concern for the world beyond:
there's no evil
he might not do.
177
No misers go
to the world of the devas.
Those who don't praise giving
are fools.
The enlightened
express their approval for giving
and so find ease
in the world beyond.
178
Sole dominion over the earth,
going to heaven,
lordship over all worlds:
the fruit of stream-entry
excels them.
XIV - Buddhavagga: Awakened
179-180
Whose conquest can't be undone,
whose conquest no one in the world
can reach;
awakened, his pasture endless,
pathless:
by what path will you lead him astray?
In whom there's no craving
— the sticky ensnarer —
to lead him anywherever at all;
awakened, his pasture endless,
pathless:
by what path will you lead him astray?
181
They, the enlightened, intent on jhana,
delighting in stilling
& renunciation,
self-awakened & mindful:
even the devas
view them with envy.
182
Hard the winning of a human birth.
Hard the life of mortals.
Hard the chance to hear the true Dhamma.
Hard the arising of Awakened Ones.
183-185
The non-doing of any evil,
the performance of what's skillful,
the cleansing of one's own mind:
this is the teaching
of the Awakened.
Patient endurance:
the foremost austerity.
Unbinding:
the foremost,
so say the Awakened.
He who injures another
is no contemplative.
He who mistreats another,
no monk.
Not disparaging, not injuring,
restraint in line with the Patimokkha,
moderation in food,
dwelling in seclusion,
commitment to the heightened mind:
this is the teaching
of the Awakened.
186-187
Not even if it rained gold coins
would we have our fill
of sensual pleasures.
'Stressful,
they give little enjoyment' —
knowing this, the wise one
finds no delight
even in heavenly sensual pleasures.
He is one who delights
in the ending of craving,
a disciple of the Rightly
Self-Awakened One.
188-192
They go to many a refuge,
to mountains and forests,
to park and tree shrines:
people threatened with danger.
That's not the secure refuge,
not the supreme refuge,
that's not the refuge,
having gone to which,
you gain release
from all suffering & stress.
But when, having gone
to the Buddha, Dhamma,
& Sangha for refuge,
you see with right discernment
the four noble truths —
stress,
the cause of stress,
the transcending of stress,
& the noble eightfold path,
the way to the stilling of stress:
that's the secure refuge,
that, the supreme refuge,
that is the refuge,
having gone to which,
you gain release
from all suffering & stress.
193
It's hard to come by
a thoroughbred of a man.
It's simply not true
that he's born everywhere.
Wherever he's born, an enlightened one,
the family prospers,
is happy.
194
A blessing: the arising of Awakened Ones.
A blessing: the teaching of true Dhamma.
A blessing: the concord of the Sangha.
The austerity of those in concord
is a blessing.
195-196
If you worship those worthy of worship,
— Awakened Ones or their disciples —
who've transcended
objectifications,
lamentation,
& grief,
who are unendangered,
fearless,
unbound:
there's no measure for reckoning
that your merit's 'this much.'
XV - Sukhavagga: Happy
197-200
How very happily we live,
free from hostility
among those who are hostile.
Among hostile people,
free from hostility we dwell.
How very happily we live,
free from misery
among those who are miserable.
Among miserable people,
free from misery we dwell.
How very happily we live,
free from busyness
among those who are busy.
Among busy people,
free from busyness we dwell.
How very happily we live,
we who have nothing.
We will feed on rapture
like the Radiant gods.
201
Winning gives birth to hostility.
Losing, one lies down in pain.
The calmed lie down with ease,
having set
winning & losing
aside.
202-204
There's no fire like passion,
no loss like anger,
no pain like the aggregates,
no ease other than peace.
Hunger: the foremost illness.
Fabrications: the foremost pain.
For one knowing this truth
as it actually is,
Unbinding
is the foremost ease.
Freedom from illness: the foremost good fortune.
Contentment: the foremost wealth.
Trust: the foremost kinship.
Unbinding: the foremost ease.
205
Drinking the nourishment,
the flavor,
of seclusion & calm,
one is freed from evil, devoid
of distress,
refreshed with the nourishment
of rapture in the Dhamma.
206-208
It's good to see Noble Ones.
Happy their company — always.
Through not seeing fools
constantly, constantly
one would be happy.
For, living with a fool,
one grieves a long time.
Painful is communion with fools,
as with an enemy —
always.
Happy is communion
with the enlightened,
as with a gathering of kin.
So:
the enlightened man —
discerning, learned,
enduring, dutiful, noble,
intelligent, a man of integrity:
follow him
— one of this sort —
as the moon, the path
of the zodiac stars.
XVI - Piyavagga: Dear Ones
209
Having applied himself
to what was not his own task,
and not having applied himself
to what was,
having disregarded the goal
to grasp at what he held dear,
he now envies those
who kept after themselves,
took themselves
to task.
210-211
Don't ever — regardless —
be conjoined with what's dear
or undear.
It's painful
not to see what's dear
or to see what's not.
So don't make anything dear,
for it's dreadful to be far
from what's dear.
No bonds are found
for those for whom
there's neither dear
nor undear.
212-216
From what's dear is born grief,
from what's dear is born fear.
For one freed from what's dear
there's no grief
— so how fear?
From what's loved is born grief,
from what's loved is born fear.
For one freed from what's loved
there's no grief
— so how fear?
From delight is born grief,
from delight is born fear.
For one freed from delight
there's no grief
— so how fear?
From sensuality is born grief,
from sensuality is born fear.
For one freed from sensuality
there's no grief
— so how fear?
From craving is born grief,
from craving is born fear.
For one freed from craving
there's no grief
— so how fear?
217
One consummate in virtue & vision,
judicious,
speaking the truth,
doing his own task:
the world holds him dear.
218
If
you've given birth to a wish
for what can't be expressed,
are suffused with heart,
your mind not enmeshed
in sensual passions:
you're said to be
in the up-flowing stream.
219-220
A man long absent
comes home safe from afar.
His kin, his friends, his companions,
delight in his return.
In just the same way,
when you've done good
& gone from this world
to the world beyond,
your good deeds receive you —
as kin, someone dear
come home.
XVII - Kodhavagga: Anger
221
Abandon anger,
be done with conceit,
get beyond every fetter.
When for name & form
you have no attachment
— have nothing at all —
no sufferings, no stresses, invade.
222
When anger arises,
whoever keeps firm control
as if with a racing chariot:
him
I call a master charioteer.
Anyone else,
a rein-holder —
that's all.
223
Conquer anger
with lack of anger;
bad, with good;
stinginess, with a gift;
a liar, with truth.
224
By telling the truth;
by not growing angry;
by giving, when asked,
no matter how little you have:
by these three things
you enter the presence of devas.
225
Gentle sages,
constantly restrained in body,
go to the unwavering state
where, having gone,
there's no grief.
226
Those who always stay wakeful,
training by day & by night,
keen on Unbinding:
their effluents come to an end.
227-228
This has come down from old, Atula,
& not just from today:
they find fault with one
who sits silent,
they find fault with one
who speaks a great deal,
they find fault with one
who measures his words.
There's no one unfaulted in the world.
There never was,
will be,
nor at present is found
anyone entirely faulted
or entirely praised.
229-230
If knowledgeable people praise him,
having observed him
day after day
to be blameless in conduct, intelligent,
endowed with discernment & virtue:
like an ingot of gold —
who's fit to find fault with him?
Even devas praise him.
Even by Brahmas he's praised.
231-234
Guard against anger
erupting in body;
in body, be restrained.
Having abandoned bodily misconduct,
live conducting yourself well
in body.
Guard against anger
erupting in speech;
in speech, be restrained.
Having abandoned verbal misconduct,
live conducting yourself well
in speech.
Guard against anger
erupting in mind;
in mind, be restrained.
Having abandoned mental misconduct,
live conducting yourself well
in mind.
Those restrained in body
— the enlightened —
restrained in speech & in mind
— enlightened —
are the ones whose restraint is secure.
XVIII - Malavagga: Impurities
235-238
You are now
like a yellowed leaf.
Already
Yama's minions stand near.
You stand at the door to departure
but have yet to provide
for the journey.
Make an island for yourself!
Work quickly! Be wise!
With impurities all blown away,
unblemished,
you'll reach the divine realm
of the noble ones.
You are now
right at the end of your time.
You are headed
to Yama's presence,
with no place to rest along the way,
but have yet to provide
for the journey.
Make an island for yourself!
Work quickly! Be wise!
With impurities all blown away,
unblemished,
you won't again undergo birth
& aging.
239
Just as a silver smith
step by
step,
bit by
bit,
moment to
moment,
blows away the impurities
of molten silver —
so the wise man, his own.
240
Just as rust
— iron's impurity —
eats the very iron
from which it is born,
so the deeds
of one who lives slovenly
lead him on
to a bad destination.
241-243
No recitation: the ruinous impurity
of chants.
No initiative: of a household.
Indolence: of beauty.
Heedlessness: of a guard.
In a woman, misconduct is an impurity.
In a donor, stinginess.
Evil deeds are the real impurities
in this world & the next.
More impure than these impurities
is the ultimate impurity:
ignorance.
Having abandoned this impurity,
monks, you're impurity-free.
244-245
Life's easy to live
for someone unscrupulous,
cunning as a crow,
corrupt, back-biting,
forward, & brash;
but for someone who's constantly
scrupulous, cautious,
observant, sincere,
pure in his livelihood,
clean in his pursuits,
it's hard.
246-248
Whoever kills, lies, steals,
goes to someone else's wife,
& is addicted to intoxicants,
digs himself up
by the root
right here in this world.
So know, my good man,
that bad deeds are reckless.
Don't let greed & unrighteousness
oppress you with long-term pain.
249-250
People give
in line with their faith,
in line with conviction.
Whoever gets flustered
at food & drink given to others,
attains no concentration
by day or by night.
But one in whom this is
cut through
up- rooted
wiped out —
attains concentration
by day or by night.
251
There's no fire like passion,
no seizure like anger,
no snare like delusion,
no river like craving.
252-253
It's easy to see
the errors of others,
but hard to see
your own.
You winnow like chaff
the errors of others,
but conceal your own —
like a cheat, an unlucky throw.
If you focus on the errors of others,
constantly finding fault,
your effluents flourish.
You're far from their ending.
254-255
There's no trail in space,
no outside contemplative.
People are smitten
with objectifications,
but devoid of objectification are
the Tathagatas.
There's no trail in space,
no outside contemplative,
no eternal fabrications,
no wavering in the Awakened.
XIX - Dhammatthavagga: The Judge
256-257
To pass judgment hurriedly
doesn't mean you're a judge.
The wise one, weighing both
the right judgment & wrong,
judges others impartially —
unhurriedly, in line with the Dhamma,
guarding the Dhamma,
guarded by Dhamma,
intelligent:
he's called a judge.
258-259
Simply talking a lot
doesn't mean one is wise.
Whoever's secure —
no hostility,
fear —
is said to be wise.
Simply talking a lot
doesn't maintain the Dhamma.
Whoever
— although he's heard next to nothing —
sees Dhamma through his body,
is not heedless of Dhamma:
he's one who maintains the Dhamma.
260-261
A head of gray hairs
doesn't mean one's an elder.
Advanced in years,
one's called an old fool.
But one in whom there is
truth, restraint,
rectitude, gentleness,
self-control —
he's called an elder,
his impurities disgorged,
enlightened.
262-263
Not by suave conversation
or lotus-like coloring
does an envious, miserly cheat
become an exemplary man.
But one in whom this is
cut through
up- rooted
wiped out —
he's called exemplary,
his aversion disgorged,
intelligent.
264-265
A shaven head
doesn't mean a contemplative.
The liar observing no duties,
filled with greed & desire:
what kind of contemplative's he?
But whoever tunes out
the dissonance
of his evil qualities
— large or small —
in every way
by bringing evil to consonance:
he's called a contemplative.
266-267
Begging from others
doesn't mean one's a monk.
As long as one follows
householders' ways,
one is no monk at all.
But whoever puts aside
both merit & evil and,
living the chaste life,
judiciously
goes through the world:
he's called a monk.
268-269
Not by silence
does someone confused
& unknowing
turn into a sage.
But whoever — wise,
as if holding the scales,
taking the excellent —
rejects evil deeds:
he is a sage,
that's how he's a sage.
Whoever can weigh
both sides of the world:
that's how he's called
a sage.
270
Not by harming life
does one become noble.
One is termed noble
for being gentle
to all living things.
271-272
Monk,
don't
on account of
your precepts & practices,
great erudition,
concentration attainments,
secluded dwelling,
or the thought, 'I touch
the renunciate ease
that run-of-the-mill people
don't know':
ever let yourself get complacent
when the ending of effluents
is still unattained.
XX - Maggavagga: The Path
273
Of paths, the eightfold is best.
Of truths, the four sayings.
Of qualities, dispassion.
Of two-footed beings,
the one with the eyes
to see.
274-276
Just this
is the path
— there is no other —
to purify vision.
Follow it,
and that will be Mara's
bewilderment.
Following it,
you put an end
to suffering & stress.
I have taught you this path
having known
— for your knowing —
the extraction of arrows.
It's for you to strive
ardently.
Tathagatas simply
point out the way.
Those who practice,
absorbed in jhana:
from Mara's bonds
they'll be freed.
277-279
When you see with discernment,
'All fabrications are inconstant' —
you grow disenchanted with stress.
This is the path
to purity.
When you see with discernment,
'All fabrications are stressful' —
you grow disenchanted with stress.
This is the path
to purity.
When you see with discernment,
'All phenomena are not-self' —
you grow disenchanted with stress.
This is the path
to purity.
280
At the time for initiative
he takes no initiative.
Young, strong, but lethargic,
the resolves of his heart
exhausted,
the lazy, lethargic one
loses the path
to discernment.
281
Guarded in speech,
well-restrained in mind,
you should do nothing unskillful
in body.
Purify
these three courses of action.
Bring to fruition
the path that seers have proclaimed.
282
From striving comes wisdom;
from not, wisdom's end.
Knowing these two courses
— to development,
decline —
conduct yourself
so that wisdom will grow.
283-285
Cut down
the forest of desire,
not the forest of trees.
From the forest of desire
come danger & fear.
Having cut down this forest
& its underbrush, monks,
be deforested.
For as long as the least
bit of underbrush
of a man for women
is not cleared away,
the heart is fixated
like a suckling calf
on its mother.
Crush
your sense of self-allure
like an autumn lily
in the hand.
Nurture only the path to peace
— Unbinding —
as taught by the One Well Gone.
286-287
'Here I'll stay for the rains.
Here, for the summer & winter.'
So imagines the fool,
unaware of obstructions.
That drunk-on-his-sons-&-cattle man,
all tangled up in the mind:
death sweeps him away —
as a great flood,
a village asleep.
288-289
There are no sons
to give shelter,
no father,
no family
for one seized by the Ender,
no shelter among kin.
Conscious
of this compelling reason,
the wise man, restrained by virtue,
should make the path pure
— right away —
that goes all the way to Unbinding.
XXI - Pakinnakavagga: Miscellany
290
If, by forsaking
a limited ease,
he would see
an abundance of ease,
the enlightened man
would forsake
the limited ease
for the sake
of the abundant.
291
He wants his own ease
by giving others dis-ease.
Intertwined in the inter-
action of hostility,
from hostility
he's not set free.
292-293
In those who
reject what should,
& do what shouldn't be done
— heedless, insolent —
effluents grow.
But for those who
are well-applied, constantly,
to mindfulness immersed in the body;
don't indulge
in what shouldn't be done
& persist
in what should
— mindful, alert —
effluents come to an end.
294-295
Having killed mother & father,
two warrior kings,
the kingdom & its dependency —
the brahman, untroubled, travels on.
Having killed mother & father,
two learned kings,
&, fifth, a tiger —
the brahman, untroubled, travels on.
296-301
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose mindfulness, both day & night,
is constantly immersed
in the Buddha.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose mindfulness, both day & night,
is constantly immersed
in the Dhamma.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose mindfulness, both day & night,
is constantly immersed
in the Sangha.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose mindfulness, both day & night,
is constantly immersed
in the body.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose hearts delight, both day & night,
in harmlessness.
They awaken, always wide awake:
Gotama's disciples
whose hearts delight, both day & night,
in developing the mind.
302
Hard is the life gone forth,
hard to delight in.
Hard is the miserable
householder's life.
It's painful to stay with dissonant people,
painful to travel the road.
So be neither traveler
nor pained.
303
The man of conviction
endowed with virtue,
glory, & wealth:
wherever he goes
he is honored.
304
The good shine from afar
like the snowy Himalayas.
The bad don't appear
even when near,
like arrows shot into the night.
305
Sitting alone,
resting alone,
walking alone,
untiring.
Taming himself,
he'd delight alone —
alone in the forest.
XXII - Nirayavagga: Hell
306
He goes to hell,
the one who asserts
what didn't take place,
as does the one
who, having done,
says, 'I didn't.'
Both — low-acting people —
there become equal:
after death, in the world beyond.
307-308
An ochre robe tied 'round their necks,
many with evil qualities
— unrestrained, evil —
rearise, because of their evil acts,
in hell.
Better to eat an iron ball
— glowing, aflame —
than that, unprincipled &
unrestrained,
you should eat the alms of the country.
309-310
Four things befall the heedless man
who lies down with the wife of another:
a wealth of demerit;
a lack of good sleep;
third, censure;
fourth, hell.
A wealth of demerit, an evil destination,
& the brief delight of a
fearful man with a
fearful woman,
& the king inflicts a harsh punishment.
So
no man should lie down
with the wife of another.
311-314
Just as sharp-bladed grass,
if wrongly held,
wounds the very hand that holds it —
the contemplative life, if wrongly grasped,
drags you down to hell.
Any slack act,
or defiled observance,
or fraudulent life of chastity
bears no great fruit.
If something's to be done,
then work at it firmly,
for a slack going-forth
kicks up all the more dust.
It's better to leave a misdeed
undone.
A misdeed burns you afterward.
Better that a good deed be done
that, after you've done it,
won't make you burn.
315
Like a frontier fortress,
guarded inside & out,
guard yourself.
Don't let the moment pass by.
Those for whom the moment is past
grieve, consigned to hell.
316-319
Ashamed of what's not shameful,
not ashamed of what is,
beings adopting wrong views
go to a bad destination.
Seeing danger where there is none,
& no danger where there is,
beings adopting wrong views
go to a bad destination.
Imagining error where there is none,
and seeing no error where there is,
beings adopting wrong views
go to a bad destination.
But knowing error as error,
and non-error as non-,
beings adopting right views
go to a good
destination.
XXIII - Nagavagga: Elephants
320
I — like an elephant in battle,
enduring an arrow shot from a bow —
will endure a false accusation,
for the mass of people
have no principles.
321
The tamed is the one
they take into assemblies.
The tamed is the one
the king mounts.
The tamed who endures
a false accusation
is, among human beings,
the best.
322-323
Excellent are tamed mules,
tamed thoroughbreds,
tamed horses from Sindh.
Excellent, tamed tuskers,
great elephants.
But even more excellent
are those self-tamed.
For not by these mounts could you go
to the land unreached,
as the tamed one goes
by taming, well-taming, himself.
324
The tusker, Dhanapalaka,
deep in rut, is hard to control.
Bound, he won't eat a morsel:
the tusker misses
the elephant wood.
325
When torpid & over-fed,
a sleepy-head lolling about
like a stout hog, fattened on fodder:
a dullard enters the womb
over &
over again.
326
Before, this mind went wandering
however it pleased,
wherever it wanted,
by whatever way that it liked.
Today I will hold it aptly in check —
as one wielding a goad, an elephant in rut.
327
Delight in heedfulness.
Watch over your own mind.
Lift yourself up
from the hard-going way,
like a tusker sunk in the mud.
328-330
If you gain a mature companion —
a fellow traveler, right-living, enlightened —
overcoming all dangers
go with him, gratified,
mindful.
If you don't gain a mature companion —
a fellow traveler, right-living, enlightened —
go alone
like a king renouncing his kingdom,
like the elephant in the Matanga wilds,
his herd.
Going alone is better,
there's no companionship with a fool.
Go alone,
doing no evil, at peace,
like the elephant in the Matanga wilds.
331-333
A blessing: friends when the need arises.
A blessing: contentment with whatever there is.
Merit at the ending of life is a blessing.
A blessing: the abandoning of all suffering
& stress.
A blessing in the world: reverence to your mother.
A blessing: reverence to your father as well.
A blessing in the world: reverence to a contemplative.
A blessing: reverence for a brahman, too.
A blessing into old age is virtue.
A blessing: conviction established.
A blessing: discernment attained.
The non-doing of evil things is
a blessing.
XXIV - Tanhavagga: Craving
334
When a person lives heedlessly,
his craving grows like a creeping vine.
He runs now here
& now there,
as if looking for fruit:
a monkey in the forest.
335-336
If this sticky, uncouth craving
overcomes you in the world,
your sorrows grow like wild grass
after rain.
If, in the world, you overcome
this uncouth craving, hard to escape,
sorrows roll off you,
like water beads off
a lotus.
337
To all of you gathered here
I say: Good fortune.
Dig up craving
— as when seeking medicinal roots, wild grass —
by the root.
Don't let Mara cut you down
— as a raging river, a reed —
over & over again.
338
If its root remains
undamaged & strong,
a tree, even if cut,
will grow back.
So too if latent craving
is not rooted out,
this suffering returns
again
&
again.
339-340
He whose 36 streams,
flowing to what is appealing, are strong:
the currents — resolves based on passion —
carry him, of base views, away.
They flow every which way, the streams,
but the sprouted creeper stays
in place.
Now, seeing that the creeper's arisen,
cut through its root
with discernment.
341
Loosened & oiled
are the joys of a person.
People, bound by enticement,
looking for ease:
to birth & aging they go.
342-343
Encircled with craving,
people hop round & around
like a rabbit caught in a snare.
Tied with fetters & bonds
they go on to suffering,
again & again, for long.
Encircled with craving,
people hop round & around
like a rabbit caught in a snare.
So a monk
should dispel craving,
should aspire to dispassion
for himself.
344
Cleared of the underbrush
but obsessed with the forest,
set free from the forest,
right back to the forest he runs.
Come, see the person set free
who runs right back to the same old chains!
345-347
That's not a strong bond
— so say the enlightened —
the one made of iron, of wood, or of grass.
To be smitten, enthralled,
with jewels & ornaments,
longing for children & wives:
that's the strong bond,
— so say the enlightened —
one that's constraining,
elastic,
hard to untie.
But having cut it, they
— the enlightened — go forth,
free of longing, abandoning
sensual ease.
Those smitten with passion
fall back
into a self-made stream,
like a spider snared in its web.
But, having cut it, the enlightened set forth,
free of longing, abandoning
all suffering & stress.
348
Gone to the beyond of becoming,
you let go of in front,
let go of behind,
let go of between.
With a heart everywhere let-go,
you don't come again to birth
& aging.
349-350
For a person
forced on by his thinking,
fierce in his passion,
focused on beauty,
craving grows all the more.
He's the one
who tightens the bond.
But one who delights
in the stilling of thinking,
always mindful
cultivating
a focus on the foul:
He's the one
who will make an end,
the one who will cut Mara's bond.
351-352
Arrived at the finish,
unfrightened, unblemished, free
of craving, he has cut away
the arrows of becoming.
This physical heap is his last.
Free from craving,
ungrasping,
astute in expression,
knowing the combination of sounds —
which comes first & which after.
He's called a
last-body
greatly discerning
great man.
353
All-conquering,
all-knowing am I,
with regard to all things,
unadhering.
All-abandoning,
released in the ending of craving:
having fully known on my own,
to whom should I point as my teacher?
354
A gift of Dhamma conquers all gifts;
the taste of Dhamma, all tastes;
a delight in Dhamma, all delights;
the ending of craving, all suffering
& stress.
355
Riches ruin the man
weak in discernment,
but not those who seek
the beyond.
Through craving for riches
the man weak in discernment
ruins himself
as he would others.
356-359
Fields are spoiled by weeds;
people, by passion.
So what's given to those
free of passion
bears great fruit.
Fields are spoiled by weeds;
people, by aversion.
So what's given to those
free of aversion
bears great fruit.
Fields are spoiled by weeds;
people, by delusion.
So what's given to those
free of delusion
bears great fruit.
Fields are spoiled by weeds;
people, by longing.
So what's given to those
free of longing
bears great fruit.
XXV - Bhikkhuvagga: Monks
360-361
Restraint with the eye is good,
good is restraint with the ear.
Restraint with the nose is good,
good is restraint with the tongue.
Restraint with the body is good,
good is restraint with speech.
Restraint with the heart is good,
good is restraint everywhere.
A monk everywhere restrained
is released from all suffering & stress.
362
Hands restrained,
feet restrained
speech restrained,
supremely restrained —
delighting in what is inward,
content, centered, alone:
he's what they call
a monk.
363
A monk restrained in his speaking,
giving counsel unruffled,
declaring the message & meaning:
sweet is his speech.
364
Dhamma his dwelling,
Dhamma his delight,
a monk pondering Dhamma,
calling Dhamma to mind,
does not fall away
from true Dhamma.
365-366
Gains:
don't treat your own with scorn,
don't go coveting those of others.
A monk who covets those of others
attains
no concentration.
Even if he gets next to nothing,
he doesn't treat his gains with scorn.
Living purely, untiring:
he's the one
that the devas praise.
367
For whom, in name & form
in every way,
there's no sense of mine,
& who doesn't grieve
for what's not:
he's deservedly called
a monk.
368
Dwelling in kindness, a monk
with faith in the Awakened One's teaching,
would attain the good state,
the peaceful state:
stilling-of-fabrications ease.
369
Monk, bail out this boat.
It will take you lightly when bailed.
Having cut through passion, aversion,
you go from there to Unbinding.
370
Cut through five,
let go of five,
& develop five above all.
A monk gone past five attachments
is said to have crossed the flood.
371
Practice jhana, monk,
and don't be heedless.
Don't take your mind roaming
in sensual strands.
Don't swallow — heedless —
the ball of iron aflame.
Don't burn & complain: 'This is pain.'
372
There's no jhana
for one with no discernment,
no
discernment
for one with no jhana.
But one with both jhana
&
discernment:
he's on the verge
of Unbinding.
373-374
A monk with his mind at peace,
going into an empty dwelling,
clearly seeing the Dhamma aright:
his delight is more
than human.
However it is,
however it is he touches
the arising-&-passing of aggregates:
he gains rapture & joy:
that, for those who know it,
is deathless,
the Deathless.
375-376
Here the first things
for a discerning monk
are guarding the senses,
contentment,
restraint in line with the Patimokkha.
He should associate with admirable friends.
Living purely, untiring,
hospitable by habit,
skilled in his conduct,
gaining a manifold joy,
he will put an end
to suffering & stress.
377
Shed passion
& aversion, monks —
as a jasmine would,
its withered flowers.
378
Calmed in body,
calmed in speech,
well-centered & calm,
having disgorged the baits of the world,
a monk is called
thoroughly
calmed.
379
You yourself should reprove yourself,
should examine
yourself.
As a self-guarded monk
with guarded self,
mindful, you dwell at ease.
380
Your own self is
your own mainstay.
Your own self is
your own guide.
Therefore you should
watch over yourself —
as a trader, a fine steed.
381
A monk with a manifold joy,
with faith in the Awakened One's teaching,
would attain the good state,
the peaceful state:
stilling-of-fabrications ease.
382
A young monk who strives
in the Awakened One's teaching,
brightens the world
like the moon set free from a cloud.
XXVI - Brahmanavagga: Brahmans
383
Having striven, brahman,
cut the stream.
Expel sensual passions.
Knowing the ending of fabrications,
brahman,
you know the Unmade.
384
When the brahman has gone
to the beyond of two things,
then all his fetters
go to their end —
he who knows.
385
One whose beyond or
not-beyond or
beyond-&-not-beyond
can't be found;
unshackled, carefree:
he's what I call
a brahman.
386
Sitting silent, dustless,
absorbed in jhana,
his task done, effluents gone,
ultimate goal attained:
he's what I call
a brahman.
387
By day shines the sun;
by night, the moon;
in armor, the warrior;
in jhana, the brahman.
But all day & all night,
every day & every night,
the Awakened One shines
in splendor.
388
He's called a brahman
for having banished his evil,
a contemplative
for living in consonance,
one gone forth
for having forsaken
his own impurities.
389
One should not strike a brahman,
nor should the brahman
let loose with his anger.
Shame on a brahman's killer.
More shame on the brahman
whose anger's let loose.
390
Nothing's better for the brahman
than when the mind is held back
from what is endearing & not.
However his harmful-heartedness
wears away,
that's how stress
simply comes to rest.
391
Whoever does no wrong
in body,
speech,
heart,
is restrained in these three ways:
he's what I call
a brahman.
392
The person from whom
you would learn the Dhamma
taught by the Rightly
Self-Awakened One:
you should honor him with respect —
as a brahman, the flame for a sacrifice.
393-394
Not by matted hair,
by clan, or by birth,
is one a brahman.
Whoever has truth
& rectitude:
he is a pure one,
he, a brahman.
What's the use of your matted hair,
you dullard?
What's the use of your deerskin cloak?
The tangle's inside you.
You comb the outside.
395
Wearing cast-off rags
— his body lean & lined with veins —
absorbed in jhana,
alone in the forest:
he's what I call
a brahman.
396
I don't call one a brahman
for being born of a mother
or sprung from a womb.
He's called a 'bho-sayer'
if he has anything at all.
But someone with nothing,
who clings to no thing:
he's what I call
a brahman.
397
Having cut every fetter,
he doesn't get ruffled.
Beyond attachment,
unshackled:
he's what I call
a brahman.
398
Having cut the strap & thong,
cord & bridle,
having thrown off the bar,
awakened:
he's what I call
a brahman.
399
He endures — unangered —
insult, assault, & imprisonment.
His army is strength;
his strength, forbearance:
he's what I call
a brahman.
400
Free from anger,
duties observed,
principled, with no overbearing pride,
trained, a 'last-body':
he's what I call
a brahman.
401
Like water on a lotus leaf,
a mustard seed on the tip of an awl,
he doesn't adhere to sensual pleasures:
he's what I call
a brahman.
402
He discerns right here,
for himself,
on his own,
his own
ending of stress.
Unshackled, his burden laid down:
he's what I call
a brahman.
403
Wise, profound
in discernment, astute
as to what is the path
& what's not;
his ultimate goal attained:
he's what I call
a brahman.
404
Uncontaminated
by householders
& houseless ones alike;
living with no home,
with next to no wants:
he's what I call
a brahman.
405
Having put aside violence
against beings fearful or firm,
he neither kills nor
gets others to kill:
he's what I call
a brahman.
406
Unopposing among opposition,
unbound among the armed,
unclinging among those who cling:
he's what I call
a brahman.
407
His passion, aversion,
conceit, & contempt,
have fallen away —
like a mustard seed
from the tip of an awl:
he's what I call
a brahman.
408
He would say
what's non-grating,
instructive,
true —
abusing no one:
he's what I call
a brahman.
409
Here in the world
he takes nothing not-given
— long, short,
large, small,
attractive, not:
he's what I call
a brahman.
410
His longing for this
& for the next world
can't be found;
free from longing, unshackled:
he's what I call
a brahman.
411
His attachments,
his homes,
can't be found.
Through knowing
he is unperplexed,
has come ashore
in the Deathless:
he's what I call
a brahman.
412
He has gone
beyond attachment here
for both merit & evil —
sorrowless, dustless, & pure:
he's what I call
a brahman.
413
Spotless, pure, like the moon
— limpid & calm —
his delights, his becomings,
totally gone:
he's what I call
a brahman.
414
He has made his way past
this hard-going path
— samsara, delusion —
has crossed over,
has gone beyond,
is free from want,
from perplexity,
absorbed in jhana,
through no-clinging
Unbound:
he's what I call
a brahman.
415-416
Whoever, abandoning sensual passions here,
would go forth from home —
his sensual passions, becomings,
totally gone:
he's what I call
a brahman.
Whoever, abandoning craving here,
would go forth from home —
his cravings, becomings,
totally gone:
he's what I call
a brahman.
417
Having left behind
the human bond,
having made his way past
the divine,
from all bonds unshackled:
he's what I call
a brahman.
418
Having left behind
delight & displeasure,
cooled, with no acquisitions —
a hero who has conquered
all the world,
every world:
he's what I call
a brahman.
419
He knows in every way
beings' passing away,
and their re-
arising;
unattached, awakened,
well-gone:
he's what I call
a brahman.
420
He whose course they don't know
— devas, gandhabbas, & human beings —
his effluents ended, an arahant:
he's what I call
a brahman.
421
He who has nothing
— in front, behind, in between —
the one with nothing
who clings to no thing:
he's what I call
a brahman.
422
A splendid bull, conqueror,
hero, great seer —
free from want,
awakened, washed:
he's what I call
a brahman.
423
He knows his former lives.
He sees heavens & states of woe,
has attained the ending of birth,
is a sage who has mastered full-knowing,
his mastery
totally mastered:
he's what I call
a brahman.